 Koronavirus ile Mucadelede Neden Camasir Suyu Yerine Sabun Tercih Edilir?
YaklasIk 5.000 yildir, insanlar temizlik urunleri hazirlamistir ancak sabun ve suyun basit kombinasyonu, yeni koronavirus de dahil olmak uzere bulasici hastaliklara karsi en guclu silahlardan biri olmaya devam etmektedir. Yine de, COVID-19 gibi salginlar ortaya ciktiginda ve panik yapildiginda, insanlar cogu viruslere karsi gereksiz veya etkisiz olan her turlu kimyasal temizleyiciyi sain almak icin acele ederler. Kopuk el dezenfektanlari, kolonya gibi urunler magaza raflarinda azalmakta hatta kalmamaktadir fakat bircogu virusleri oldurmek icin gerekli miktarda alkol ( en az yuzde 60) icermemektedir. Yeni koronavirusun en cok etkiledigi ulkelerde, haber fotograflarinda kamusal alanlar, kaldirimlar boyunca veya ofis binalari icinde camasir suyu cozeltileri puskurten koruyucu giysiler icinde gorev yapan ekipleri gosterilmektedir ancak uzmanlar, bunun koronavirusun yayilmasini notralize etmek icin gerekli olup olmadigi konusunda suphelidir. Ayrica camasir suyu metali korozyona ugratabilir ve zamanla cok fazla solundugunda diger solunum sagligi sorunlarina yol acabilir.
Dezenfeksiyon Icin Ne Onerilir?
ABD Hastalik Kontrol ve Onleme Merkezleri, masalar, kapi kollari, kapi tokmaklari, elektrik anahtarlari, tezgahlar, kulplar, telefonlar, klavyeler, tuvaletler, musluklar ve lavabolar gibi sIk dokunulan yuzeylerin gunluk dezenfeksiyonunu onermektedir. Dezenfeksiyondan once kirli yuzeylerde deterjan veya sabun ve su kullanilmasi onerilir. Camasir suyu, alkol veya hidrojen peroksit iceren urunler mikroplari oldurmede en iyisidir. Cevre sagligi uzmanlari camasir suyu yerine, ic veya dis mekanlardaki bir yuzeyi kolayca dezenfekte etmek icin bulasIk deterjani gibi daha yumusak sabunlarin kullanilmasini onermektedir. Sirke ve diger dogal urunler onerilmez. Evdeki biri hastalanir ve grip benzeri semptomlar gosterirse SARS-CoV-2’nin plastiklerde 16 saat boyunca hayatta kaldigi gosterildigi icin evdeki nesneler duzenli olarak dezenfekte edilmelidir. Hangi temizlik solusyonunu kullanilirsa kullanilsin, virusleri ve diger patojenleri oldurecek kadar uzun sure yuzeye temas etmesine izin verilmelidir. Gereken sure kimyasal maddeye bagli olacaktir. Ayni anda farkli temizlik maddeleri kullanilmamalidir. Bazi ev kimyasallari digerleriyle karistirilirsa tehlikeli ve zehirli gazlar olusturabilir.
Saglik gorevlilerinin neden sabunu tercih ettigini tam olarak anlamak icin, koronavirusun vucut disinda nasil var oldugunu ve virusun ortak yuzeylerde ne kadar sure kalacagi hakkinda arastirmalarin ne dedigini bilmek yardimci olur.
Koronavirusun Yayilma Sekli
Insanlarin koronavirus ile enfekte olmalarinin birincil yolu kisiden kisiye bulasmadir. Sarilma, el sIkisma veya kalabalik bir kamusal alanda bulunma seklindeki bir yakin temas, enfekte olmus bireylerin genel olarak hapsirmasi veya oksurmesi ile cikan damlaciklar yoluyla hastalik kolayca yayilir. Solunum damlaciklari agir oldugu icin genellikle kolayca yere duser. Nereye indiklerine bagli olarak virusler burun veya agza tasiyan el ile dokunulmadan once enfeksiyona yol acan bir yuzey uzerinde kalabilirler. Tum virusler, bir viral zarf olarak bilinen yag bazli bir kilif icerebilen lipitler ve proteinler toplulugu icinde paketlenmis genetik kod parcalaridir. Zarfli bir virusun yok edilmesi, bir yuzeyde aylarca surebilen mideyi ve bagirsaklari bozan norovirus gibi zarfsiz viruslerden daha az caba gerektirir. Zarfli virusler tipik olarak vucut ya da hucre disinda sadece birkac gunlugune hayatta kalir ve oldurulmesi en kolay olanlar arasinda kabul edilir cunku kirilgan dis kisimlari bozuldugunda kendileri de bozulmaya baslarlar. Yine de her zarfli virus farklidir ve dunyadaki bilim insanlari, yeni koronavirusun resmi adi olan SARS-CoV-2’yi nasil biriktigini anlamak icin yogun bir sekilde arastirmaktadir. Yuzeylerde SARS-CoV-2’nin karton uzerinde 24 saat, paslanmaz celikte iki gun ve polipropilen adi verilen sert bir plastikte uc gun kaldigi bulunmustur. Virus, bakterileri ve virusleri dogal olarak parcalayan bir malzeme olan bakir uzerinde dort saat boyunca tespit edilebilir.
ABD’de Hastalik Kontrol ve Onleme Merkezleri, yuzeylerin viruslerin bulastigi birincil yol olarak dusunulmedigini vurgulasa da, kalabaliktan kacinmak icin cevrimici urun siparisi veren kisiler kontamine olmus (kirlenmis, bulasmis) bir karton veya paketle makul bir sekilde temas edebilir. Uzmanlar gunluk yuzeylerle ilgili cok fazla spekulasyon yapmak istemese de genel tavsiye esyalarin ve ellerin dikkatli bir sekilde yikanmasidir. Ancak calismalarin sinirlamalari vardir. Ekipler virusu yuksek kontrollu bir laboratuar ortaminda incelemistir. Merdiven korkulugu veya otobus diregi gibi yaygin olarak temas edilen alanlar daha yuksek miktarda virus icerecek ve enfeksiyon icin daha buyuk bir risk olusturacaktir. Cevresel kosullar, virusun ne kadar kalabilecegini de etkileyebilir. Ornegin, nemin solunum damlaciklarinin havada dolasmasini zorlastirdigi dusunulur ve ultraviyole isigin virusleri bozdugu bilinmektedir. Calismalar ayrica yeni koronavirusun aerosoller (havadaki kucuk partikuller) olarak uc saate kadar kalabilecegini bulmustur fakat daha buyuk solunum damlaciklarinin bulasici olma olasiliginin daha yuksek oldugunu aciklanmistir.
Ahsap ve Gida Uzerindeki Koronavirusler
Calismalar giyim veya esya gibi ogeleri icermese de yeni koronavirusun gida yoluyla bulasabilecegine dair bir kanit yoktur. Influenza (grip) virusleri uzerinde yapilan calismalarda, giysi ve ahsap gibi gozenekli maddelerin virusu dort saatten fazla bulundurmadigi gorulmustur cunku bu maddeler nemi virusten uzaklastirir ve bozulmasina neden olur. Neye dokunulursa dokunulsun sabun ve su, herhangi bir enfeksiyona yol acmadan once koronavirusu ellerden cikarmanin en iyi yoludur. Koronavirus cilde nufuz etmez cunku derinin en dis tabakasi hafif asidiktir, bu da cogu patojenin vucuda girmesini onler. Sabun etkili bir sekilde calisir cunku kimyasi koronavirusun dis zarfini acar ve bozulmasina neden olur. Bu sabun molekulleri daha sonra suda yikanmis kucuk virus parcalarini hapseder. El dezenfektanlari bir viruste bulunan proteinleri parcalayarak benzer sekilde calisir. Uzmanlar, musluk suyunun da endise kaynagi olmadigini cunku herhangi bir kontaminasyonun atik su yoluyla gelmesi gerektigini soylemektedir. Koronavirus diskida bulunmasina ragmen, ABD Hastalik Kontrol ve Korunma Merkezlerine gore virus henuz atik suda tespit edilmemistir. Su anda ihtiyacimiz olan son sey insanlarin musluk suyu icmekten ya da ellerini yikamaktan korkmalaridir.
Camasir Suyu Ne Sekilde Kullanilmali?
Camasir suyu, bakterilere, mantarlara ve koronavirusler dahil bircok viruse karsi etkili bir dezenfektan yapmak icin soguk suyla seyreltilebilir. Genellikle 3,8 litre (1 galon) soguk su icin dortte bir bardak agartici kullanilabilir fakat kullanilan agarticinin etiketindeki talimatlarin izlediginizden de emin olunmalidir. Gerektigi gibi seyreltilmis camasir suyu cozeltisi hazirlandiktan sonra dezenfekte etme yetenegi zamanla azaldigi icin 24 saat icinde kullanilmalidir. Plastik oyuncaklar gibi gozenekli olmayan urunler 30 saniye boyunca seyreltik camasir suyuna daldirilabilir. Camasir suyu ile zarar gormeyecek ev yuzeyleri 10 dakika veya daha fazla maruz kalmalidir. Camasir suyu cozeltileri el yikama ve / veya el dezenfektani yerine kullanilmamalidir.
Alkol Virusler Uzerinde Etkili midir?
Farkli formdaki alkoller bircok patojeni oldurmek icin etkili olabilir. Alkol suyla (veya el dezenfektani yapmak icin aloe vera ile) seyreltilebilir ancak koronavirusleri oldurmek icin yaklasIk % 70’lik bir alkol konsantrasyonu oldugundan emin olmak gerekir. Bircok el dezenfektani yaklasIk % 60 alkol konsantrasyonuna sahiptir ve Lysol yaklasIk % 80 icerir, bunlarin hepsi koronaviruslere karsi etkilidir. Virusleri oldureceklerinden emin olmak icin yuzeylerde % 70 alkol cozeltileri 30 saniye boyunca (cep telefonlari da dahil olmak uzere) birakilmalidir ancak garantiyi gecersiz kilmadigindan emin olmak icin telefon ureticisinin tavsiyelerine bakilmalidir. Saf (% 100) alkol bu amac icin cok hizli buharlasir. Buharlasmayi onlemek icin % 70 alkol iceren kaplar kapali tutulmalidir. Su ile % 70 alkol cozeltisi eller icin cok sert olacaktir ve eller icin kullanilmamalidir.
Hidrojen Peroksit Kullanilabilir mi?
Hidrojen peroksit tipik olarak yaklasIk % 3’luk konsantrasyonlarda satilmaktadir. Yuzeydeki koronaviruslere karsi etkili kullanim icin oldugu gibi kullanilabilir veya % 0.5 konsantrasyona kadar seyreltilebilir. Silmeden once yuzeylerde bir dakika birakilmalidir.
Sirke Koronavirusu Oldurur mu?
Koronaviruslerle savasmak icin sirke, cay agaci yagi ve diger dogal urunler onerilmez. Influenza (grip) virusu uzerine yapilan bir arastirma % 10’luk bir malt (arpa) sirkesi cozeltisi ile temizlemenin etkili oldugunu, birkac baska calisma da sirkenin viruslerin veya diger mikroplarin onemli bir kismini oldurebildigini bulmustur. Cay agaci yagi ucuga neden olan virusu kontrol etmeye yardimci olsa da koronavirusleri oldurebilecegine dair bir kanit yoktur. |