Hucrelerin bazen DNA’larinda mutasyon adi verilen ve cesitli hastaliklara yol acabilen hatalar olabilir. Kanser hucreleri, buyumelerini kontrol etme yeteneklerini yitirmis mutasyona ugramis hucrelerdir. Bu hucreler hizla bolunerek vucudun diger bolgelerine yayilabilir. Bilim adamlari, yalnizca cok hizli bolunen hucreleri oldurmek icin cesitli tedaviler tasarlamaya calismak icin kanser hucrelerinin bu ozelliginden yararlanmaktadirlar.
Peki, kanser hucreleri yavas buyurse veya buyumeyi birakirsa ne olur? Son kanitlar, bu tur kanser hucrelerinin var oldugunu gosteriyor. Kanser persistorleri olarak da adlandirilan bu hucreler, genellikle buyumeyen hucrelerdir ve geleneksel kanser tedavileriyle kolayca ortadan kaldirilamaz. Bu yazida, kanser hastalarinin ne oldugunu ve neden onlari incelemek icin onemli bir caba sarf edilmesi gerektigi uzerine bilgiler bulunmaktadir.


KanserKanser Persistorleri Nedir?
Kanser onde gelen olum nedenlerinden biridir ve bircok bilim insani kanseri iyilestirmenin yeni yollarini bulmak icin cok calismaktadir. 2020’de sadece Amerika BirlesIk Devletleri’nde ~ 1,8 milyon yeni kanser vakasi ve yaklasIk 600.000 kanser olumu olacagi tahmin edilmektedir. 2015 yilinda kanserle ilgili tibbi harcamalar icin yaklasIk 80,2 milyar ABD dolari harcanmistir. Yine de kanser icin bilinen tek bir tedavi yoktur. Peki kanser nedir ve tedavisi neden bu kadar zordur?


Kanser vucudun cesitli organ veya dokularinda gorulebilen bir grup hastaliktir. Kanser dokularindaki hucreler alisilmadik derecede yuksek oranlarda bolunur ve bu hucreler metastaz adi verilen bir surecte kan ve lenf sistemleri yoluyla vucudun diger bolgelerine yayilabilir.
Bu anormal sekilde buyuyen dokulara tumor de denir. Her an vucutta milyonlarca hucre bolunmekte ve olmektedir. Bununla birlikte, hucre olumu ve bolunme oranlari genellikle belirli proteinlerin sIki kontrolu altindadir. Kansere genellikle mutasyonlar neden olur.
DNA’daki hatalarin ortaya cikmasina tutundeki kimyasallar veya gunesten gelen ultraviyole isinlari gibi cevresel faktorler bu mutasyonlara katkida bulunabilir. DNA, bir hucrenin tum proteinlerinin nasil yapilacagina dair bilgi tasir; bu nedenle DNA’daki mutasyonlar anormal proteinlerle sonuclanabilir. Hucre buyumesini duzenleyen proteinler mutasyona ugrarlarsa, yanlis versiyonlari anormal hucre buyumesine neden olabilir ve kansere yol acabilir.


Kanser Persistorleri Nedir?200’den fazla farkli kanser turu vardir ve her bir ture farkli bir mutasyon neden olur. Ayrica kanser hucreleri cok hizli bolundukleri icin daha da fazla mutasyona egilimlidirler. Bu nedenle, tum kanser turleri icin tek bir tedavi tasarlamak zordur. Kanser icin yaygin tedavilerin cogu hizli buyuyen / bolunen hucreleri hedef alir, cunku hizli hucre bolunmesi kanser hucrelerinin en onemli ozelliklerinden biridir.



Kanser Persister Hucreleri Nelerdir?
Peki ya kanser hucrelerinin bir kismi buyumeyi durdurursa veya uykuda kalirsa ne olur? Son calismalar, kanser hucrelerinin kucuk bir alt populasyonunun, anti-kanser ilaclarinin varliginda temelde buyumeyi durdurdugunu gostermistir.
Kanser ilaclari buyumedikleri icin bu hucrelere saldirmazlar. Bununla birlikte, hasta artik ilaclari almadiginda, uykuda olan israrlar uyanir ve tekrar buyumeye baslar. Bu, kanserin tamamen ortadan kaldirilmasini son derece zor hale getirmistir.


Melanom (cilt kanseri) hucreleri, 3 gun boyunca gemsitabin adi verilen cok yuksek bir ilac konsantrasyonuyla tedavi edilmistir. 3 gun sonra, hayatta kalan kalici hucreler toplandi ve ilacsiz bir ortamda yeniden buyutuldu. Yeniden buyutulmus hucreler daha sonra ilaca duyarliliklarini test etmek icin yeniden isleme tabi tutuldu. Inatci hucrelerin, ilacin cikarilmasindan sonra yeniden buyuyup yavru hucreler olusturabildigini gorebilirsiniz. Beklendigi gibi, yavru hucreler, tekrar tedavi edildiginde buyuk olcude ilaca duyarli hale geldi.
Bazi kanser hucreleri nasil sebat eder? Besin ve oksijen eksIkligi, bazi kanser hucrelerini uykuda birakabilir. Anti-kanser ilaclar da bazi hucrelerde uyku halini tetikleyebilir. Bu da baska bir soruyu gundeme getiriyor: Eger uyku hali kanser hucrelerinin tedavilerden kurtulmasina yardim edebiliyorsa, neden sadece bazi hucreler uykuda kaliyor? Tum kanser hucrelerinin sebatli olmasi faydali olmaz mi? Sadece bazi hucrelerin kalici hale gelmesinin nedenlerinden biri, kanser hucrelerinin oldukca cesitli olmasidir.
Temel olarak, kanser hucrelerinin, her insanin kendi kisiligine sahip olmasina benzer sekilde farkli gozlemlenebilir ozellikleri vardir. Bu, her bir kanser hucresinin, kanser hucresi populasyonunun geri kalanindan biraz farkli olabilecegi anlamina gelir. Bu nedenle, bazi hucrelerde uyku durumuna gecmelerine izin veren bazi proteinler olabilir, bazilari ise yoktur ne yazik ki.


Persister Hucreler Ilac Tedavilerinden Nasil Kurtulur?
Inatci hucrelerin ilac tedavilerinde nasil hayatta kaldigini tartismadan once, ilk olarak direncli kanser hucreleri ile kalici hucreler arasindaki farklari anlamamiz gerekir. Hucre buyumesini bozarak kansere neden olabilecek DNA mutasyonlari hakkinda nasil konustugumuzu hatirliyor musunuz? Direncli kanser hucreleri, ilacin varliginda bile ilac tedavisinden kurtulmalarina ve buyumeye devam etmelerine izin veren ek mutasyonlara sahip tumor hucreleridir. Bu hucreler, hucre bolunmesi uzerine, yavru hucreler adi verilen yeni hucreler olusturabilir.


Bir hucreden sonra olusan hucreler, hucre bolunmesine ugrar ve ilaca karsi direnclidir. Ote yandan, israrcilar ilac tedavisi sirasinda cok yavas buyumez veya cok yavas buyur. Persistler bolunmeye basladiginda, anti-kanser ilacina duyarli yavru hucreler olustururlar. Bu, direncten farkli olarak, persistorlerin hayatta kalma mekanizmasinin hucre bolunmesi yoluyla aktarilamayacagi anlamina gelir.
Dolayisiyla, kalici hucrelerin gecici olarak uykuda olduklari icin ilac tedavisinden kurtulduklarini bilinmektedir. Bununla birlikte, bu kalici hucrelerin ilac tedavisinden kurtulmasina yardimci olan baska mekanizmalar olabilir. Bu mekanizmalar ne olabilir? Bir olasilik, sebat edenlerin ilaclari persiste olmayanlara gore daha yuksek bir oranda hucre disina itmesidir. Veya israrcilar, ilaclarin neden oldugu hasari daha verimli bir sekilde onarabilir. Son zamanlarda yapilan arastirmalar, kalici hucrelerin ozel enzimler icerebilecegini gostermistir.


Bu enzimler, israrcilarin cevrelerindeki ilaclar dahil cesitli streslerden kurtulmalarina yardimci olur. Bu bulgular, kalici hucrelerin nasil calistigini anlamaya yonelik onemli bir adimdir. Persisters hakkinda net bir anlayisa sahip olabilmemiz icin daha bircok calismaya hala ihtiyac vardir. Ancak, bu calismalari yurutmek icin bazi engelleri asmamiz gerekiyor, bunlardan biri kalici hucreleri “normal” kanser hucrelerinden ayirabilmektir.

Persister Hucreler Nasil Islev Gorur?

Persister hucreleri incelemenin ilk adimi, onlari normal kanser hucrelerinden izole etmektir. Bunu nasil basarir? Pekala, kanser hucrelerini uzun sure ilacla tedavi edebilir. Bu tedavi normal hucreleri oldurmeli ama devam etmemelidir. Tedaviden sonra ilaci cikarip kalici hucreleri ilacsiz taze bir ortamda yeniden buyuturuz. Persister hucreler sonunda uyanir ve cogalarak yavru hucreler olusturur. Daha sonra yavru hucreleri ilacla tedavi edip tedaviye duyarli olup olmadiklarini test edebilir.
Eger yavru hucreler ilaca duyarliysa, o zaman baslangicta izole edilen hucrelerin direncli mutantlar olmadiklari sonucuna varabilir. Bu dogrulama adimi onemlidir, cunku direncli mutantlarin aksine, persisterlerin yavru hucrelerinin ilaca duyarli oldugunu unutulmamalidir. Persistorlerin bu yontemle izolasyonu cok yaygindir. Persisteleri izole ettikten sonra pek cok ilginc calisma yapabilir: metabolizmalari da dahil olmak uzere isleyislerini inceleyebiliriz; nasil ve ne zaman uyanacaklarini izleyebilir. Ve bunlar yeni, daha etkili anti-kanser ilaclari bulmak icin de kullanabilir.


Neden Persisters Incelenmelidir?

Oyleyse neden persisters hakkinda ogrenmek istenen nedir? Persistanlar uzerinde calismanin ana nedenlerinden biri, kanserin tekrar olusma oranini azaltmaktir. Kanser hastalarinin pahali ve agrili tedaviler gordugu bircok vaka vardir. Bazen doktorlar tedavinin basarili oldugu sonucuna varirlar; ancak bazen kanser bir sure gectikten sonra geri gelebilir.Kanser Persistorleri Nedir?
Persistanlar, kanserin yeniden ortaya cikmasinin ana nedenlerinden biri olduguna inaniliyor. Persistorlerin, gogus, akciger ve cilt kanserini iceren, ancak bunlarla sinirli olmayan cesitli kanser turlerinde var oldugu gosterilmistir. Bunlar en yaygin kanser turlerinden bazilaridir ve hepsinin yeniden olusma riski yuksektir.


Su anda mevcut olan kanser tedavisi, birkac on yil oncesine gore ilerlemistir. Bu, bu konuyu incelemeye kendini adamis tum bilim adamlari ve arastirma gruplari sayesinde. Ne yazik ki, kanserle ilgili buldugumuz her yeni bulusta, kanserle iliskili yeni komplikasyonlarla da karsilasiyoruz. Persistorlerin varligi suphesiz kanser tedavisindeki en buyuk aksakliklardan biridir.
Onlarla iliskili bircok soruyu yanitlamak icin kalici hucreleri inceleyebilecek daha fazla arastirmaciya ihtiyacimiz var. Persister hucrelerin tum ozelliklerinin net bir sekilde anlasilmamasi durumunda, kanserin tam tedavisi ortadan kaldirilmasi cok zor bir ruya olarak kalacaktir.

ALİNTİ ~