 Vucuttaki Aciklanamayan Morluklara Neden Olabilecek Saglik Sorunlari Nelerdir?
Morarma ya da curuk kanin kan damarlarindan cilt dokulari icine, mukus zarlarina veya kaslar ve kemikler de dahil olmak uzere diger organlara sizdigi bir durum icin kullanilan cok genel bir terimdir. Curuklerin nedeni genellikle kilcal damarlarin cok ince olmasidir. Aciklanamayan morluklar genellikle alt bacaklarda ve kollarda gorulur. Bazen hafifce carpma bile kotu bir curuk ile sonuclanir. Ciltte sebepsiz morluklarin cesitli sebepleri olabilir. Iste o sebepler:
Agirlik Kaldirmak
Agirlik kaldirmak curuk nedenlerinden biridir. Kilcal kan damarlari zaten zayifsa fiziksel aktivite bir cilt morarmasina neden olabilir. Fiziksel aktivite fazlaligi saglikli kilcal damarlarin bile hasar gormesine neden olabilir. Ornegin, tam hazir olmadan agirlik antrenmani yapmak tehlikelidir. Bu cesit curuklere cocuklarda da rastlanabilir cunku zorlukla kaldirilabilen agir okul cantalariyla okula gidilmesi gunumuzde oldukca yaygindir. Bu sekilde olusan morarmalarin cok tehlikeli olmadigi dusunulmektedir ancak asiriya kacildiginin bir gostergesidir.
Ilac Almak
Kani etkileyen receteli ve recetesiz satilan bazi ilaclar, beslenme takviyeleri veya alternatif tedaviler neredeyse fark edilmeyecek dereceden oldukca ciddi olanlara kadar degisebilen morluklarin ortaya cikmasina neden olabilir. Morarma ile iliskili bazi ilaclar ve takviyeler sunlardir:
*Ibuprofen, naproksen gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaclar (NSAID’ler)
*Serotonin geri alim inhibitorleri ve trisIklikler dahil antidepresanlar
*Antikoagulanlar (varfarin ve heparin gibi kan incelticiler)
*Plavix (antitrombosit ilaci)
*Bazi steroidler
*E Vitamini
*Balik Yagi
*Ginkgo Biloba
*Interferon
*Radyasyon veya kemoterapi
*Penisilin
*Testosteron replasman tedavisi
Alinan ilaclarla ciltteki morarma arasinda bir baglanti oldugu fark edilirse bir doktora gidilmeli, gitmeden once kullanilan ilaclarin adi ve ne kadar suredir kullanildigi not alinmalidir.
Altta Yatan Ciddi Hastaliklara Bagli Morarma
Kan ve damarla ilgili cesitli hastaliklar ve bozukluklar purpura dahil kolay veya aciklanamayan morarma semptomlarina neden olabilir. Purpura, kucuk kan damarlarindan (kilcal damarlardan) kanin kendiliginden sizmasindan kaynaklanir ve ciltte, mukus zarlarinda mor veya kirmizi duz lekelere neden olur. Aciklanamayan morarma veya purpuranin altinda yatan bazi nedenler sunlardir:
*Aplastik anemi
*Romatoid artrit ve Lupus gibi bazi otoimmun hastaliklar
*Kizamik, mononukleaz ve menenjit gibi bulasici olan bazihastaliklar
*Hemofili (kalitsal kanama bozuklugu)
*Bocek isiriklari
*C vitamini eksIkligi (iskorbut)
*Organ yetmezligi
*Losemi
*Cushing hastaligi
* Trombosit bozukluklari
*Vaskulit (kan damarlarinin iltihabi)
*Von Willebrand hastaligi (kalitsal kanama bozuklugu)
Ozellikle endise verici agrili ve sismis bacaklar, kanamali dis etleri, vucutta gorulen kucuk lekeler ya da burun kanamasi ve daha baska belirtiler fark edilirse bir doktora gitmeyi ertelememek gerekir.
Besin EksIkligi
Ebeveynler cocuklarinin yeterince vitamin almasini saglasa bile kendileri almayi sIkca unutur. Aciklanamayan bazi curukler vucutta bazi elementlerin eksIk olduguna dair bir isaret olabilir. Ornegin, B12 vitamini kan uretimine katilmaktadir, K vitamini pihtilasmada gorevlidir, C vitamini ise yeni doku olusumunda hayati rol oynamaktadir. Bu olmadan damarlar cok hassaslasir. Bir baska cok onemli vitamin P’dir. Onsuz, kollajen uretilemez, bu nedenle damarlar zayiflar ve cilt bozulur. Takviye vitamin alinmasi konusunda acele edilmemeli, once vitamin eksIkligi kontrol ettirilmeli ve beslenme gelistirilmelidir. P vitamini taze yesil caydan, elmadan, kabak ve sarimsaktan alinabilir. K vitamini yumurta, muz, balik yagi ve findikta, B12 vitamini ise karaciger, peynir, balik ve marulda bulunur. Demir dengesi de vucut icin cok onemlidir. EksIkligi ya da cok fazla olmasi durumunda kilcal damarlar daha da kotulesir.
Hormonal Dengesizlik
Hormonal degisimler morarmalarin yaygin nedenleri arasindadir. Ostrojen seviyesi dusukse ortaya cikabilir. Menopozda olan, hormonal ilac alan veya hamile olan bir kadinda boyle bir durum mumkundur. Ostrojen eksIkliginde kan damarlari onemli derecede zayiflar, kilcal damarlarin duvarlarinin hasar gormesi kolaylasir.
Yas, Cinsiyet ve Yasam Tarzi Faktorlerine Bagli Morarma
Yasli yetiskinlerde morluklar daha kolay olusur cunku ciltleri daha incedir ve kan damarlarini yaralanmalardan korumak icin daha az kas ve yag bulunabilir. Vaskuler sistem yasla beraber zayiflar, dokular esnekliklerini kaybeder. Bu tur yasa bagli curukler cogunlukla bacaklarda gorulur ancak genc bir ciltte bile zayif bir darbe etkisiyle ortaya cikabilir. Morluklarin olusmasi acik tenli insanlar da kolaydir. Alkol kullanmak kisileri daha kolay morarmaya ve etraftaki esyalara carpmaya yatkin hale getirebilir. Morluklarin olusmasi kadinlarda erkeklerden daha kolaydir.
Diyabet
Diyabetten bahsedildiginde akla ilk gelen sey seker ve kandir. Diyabetin kan dolasimi sureci uzerindeki etkisi olumsuzdur, bu nedenle curuklerin olusmasi kolaydir. Ayrica curukler diyabetin erken asamalarinin bir belirtisi olabilir. Diger belirtiler sIk sIk susamak, yaralarin gec iyilesmesi, cabuk yorulma, gorusun bulanik olmasi ve ciltte beyaz lekelerin varligidir.
Normalde Morluklar 2 Haftada Kaybolmalidir
Cogu zaman, bir yaralanmadan hemen sonra curukler kirmiziya doner. Bu renk cildin altinda bulunan kandan kaynaklanir. Bir muddet sonra, vucut kani parcalamaya baslar ve curuk siyaha, maviye veya mor renge doner. 5 ila 10 gune kadar, yaralanan bolge sari ya da yesil renge donmelidir. Son asama, 10–14 gunden sonra, alanin kahverengilesip daha acik ve daha hafif bir renge donmesidir. Normalde, curukler herhangi bir yaralanmadan sonraki 2 hafta icinde tamamen kaybolmalidir. Bu nedenle, belirtilen renklerden farkli renkler gorulurse veya curuk olustuktan 2 hafta sonra kaybolmazsa ciddiye alinmali ve doktora gidilmelidir. Curuklerin ya da morluklarin travmaya bagli oldugunu dusunuluyorsa ilk 24 saat icinde sisligi azaltmak icin bir buz torbasi kullanilmalidir. Bundan sonra, sicak bir kompres kan dolasimina yardimci olabilir.
Morluklar Ne Zaman Ciddiye Alinmali?
Cogu curuk nasil oldugu aciklanamasa da genellikle cok onemli, ciddi bir sorun degildir fakat asagidakilerden herhangi biri curukler icin gecerli ise bir saglik kurulusuna gidilmesi onerilir:
1- Ates, titreme, sismis lenf dugumleri veya aciklanamayan morarma ile birlikte istemsiz kilo kaybi gibi sistemik semptomlarin varligi.
2- Curuklerin acik kenarlari olan buyuk mor lekelere benzemesi ve 65 yasindan daha genc olmak: Purpura adi verilen bu lekeler yasli yetiskinlerde yaygindir ancak genc insanlarda iltihapli kan damarlarinin bir isareti olabilir.
3- Curuklerin kucuk noktalara benzemesi: Bu curuklere petesi denir ve kilcal damarlar denilen kucuk kan damarlari catladiginda ortaya cikar. Kusma ya da dogumdan sonra boyun ve goguste sIk gorulurler. Ayrica alt bacaklarda da ortaya cikabilir ve pihtilasmaya karisan kan hucreleri olan trombositlerle ilgili sorunlarin erken bir belirtisi olabilir. Yakin zamanda bir zorlama, ikinma olayi yasanmadiysa, daha ciddi bir tibbi duruma isaret edebilirler.
4- Curuklerin zamanla buyumesi: Eger kan inceltici aliniyorsa veya kanama bozuklugu varsa curuk kanamaya devam edebilir bir hematom olabilir.
5- Normalden cok daha fazla curuk ya da alisilmadik yerlerde morluklarin fark edilmesi: Sirttaki, karindaki ve ust uyluklardaki curukler endise verici olabilir cunku cogu insan vucudunun bu kisimlarini sIk sIk carpmaz. Sismeye veya morarmaya neden olan eklemlerdeki kanamalar, kanama bozuklugunun bir isareti olabilir.
6- Morarmanin diger kanamalarla birlikte olusmasi: Durmasi zor sIk burun kanamalari, idrar veya diskida kan ile birlikte morarma arastirilmalidir.
Bilinen bir travma olmadan bir santimetreden daha buyuk belirgin morluklar varsa birincil basamak saglik hizmeti veren aile hekimi kendisine basvuran kisiyi bir hematologa yonlendirecektir. Altta yatan neden teshis edildiginde doktorun belirledigi tedavi planini takip etmek komplikasyon riskini azaltabilir. |