Nobel ödülünü alanlar, bakın nelerle uğraşıyor, zamanlarını neyle dolduruyorlar?

“Yüzde 80 olasılıkla 4,000 dolar kazanabileceğiniz bir bahisi mi tercih edersiniz; yoksa kurasız çekilişsiz 3,000 doları alır gider misiniz? “İnsanlar” yüzde 80 garantili parayı alıp gidiyor!

Peki, yüzde 20 olasılıkla 4,000 dolar kazanabileceğiniz, veya % 25 olasılıkla 3,000 dolar kazanabileceğiniz iki bahisten hangisini oynamayı tercih ederdiniz, dense “insanlar” n’aparlar? Olasılıklar birbirine yaklaşınca, ya da bir taraftaki kesinlik ortadan kalkınca, risk almaya başlarlar: Yüzde 65, 4,000 dolarlık bahse girmeyi tercih ediyor.”

“İnsanlar karışık, riskli durumlarda,karar verirken, tercih yaparken pek öyle her zaman mantıklı ve akılcı davranmazlar.” Peki, nasıl karar verirler? Bu (belki de bize pek âşikâr gelen) gözlemi yapıp, ve ardından gelen sorunun cevabının peşine düşen iki deneysel psikolog, Amos Tversky ve Daniel Kahneman, riskli ve belirsiz koşullarda karar ve tercih süreçlerini deney ortamına taşımak için “kumar” ve “bahis”i seçtiler. 1970’li yıllarda, hemen her öğleden sonra Kudüs’ün kafelerinde buluşup, saatlerce konuşan iki kafadar, yeni bahisler türetip, bu bahislerde kim nereye oynardı sorusunun cevabını da kendileri vererek binlerce karar örneği geliştirdiler.

Mantıklı ve hesapişi ekonomi dünyasına, psikolojinin, zihinsel mekanizmaların, bahislerin, insan aklının oynaklığının, belirsizlik ve rasgeleliğin girişinden sorumlu tutulan Kahneman 10 Aralık 2002’de Stockholm’de Ekonomi Nobelini teslim aldı. Tversky, 1996’da ölmeseydi; yanında olacaktı belki de.

Yankı Yazgan
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Lütfen Üye Olmak için TIKLAYIN...]