|
|
21 Haziran 2021, 09:42
| #1 |
 |  Yuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir Insanlar yuzdukleri ve oyun oynadiklari sulardan (kiyi plajlari, havuzlar, jakuziler/kaplicalar, su oyun alanlari veya okyanuslar, goller, nehirler ve su birikintileri gibi) eger su mikroplarla kirlenmisse bazi hastaliklara yakalanabilir. Yaz aylarinda yuzme nedeniyle olumcul mikrop kapan insanlarla ilgili korkunc bazi hikayeler duyulmaktadir. Ornegin gecen sene MeksIka Korfezi’nde et yiyen bakteri olarak bilinen Vibrio vulnificus ile karsilasan Floridali bir adamin ve golde yuzerken beyin yiyen bir cesit amiple karsilasan Minesota’da yasayan bir gencin oldugu ile ilgili haberler yapilmistir ama yuzmeyi sevenlerin panik yapmasina gerek yoktur. Bunun gibi vakalar her sene gorulebilse de sayilari cok azdir. Kisiler suyu yutmaktan kacinirsa ve guvenli olmayan gollerde yuzmuyorsa, buyuk olasilikla bir saglik sorunu yasamayacaktir fakat agir olmayan bazi su hastaliklari cok yaygindir. Sulardan Bulasan Hastaliklarin SebepleriYuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir Okyanuslar, nehirler, goller ve goletler hayvanlardan, kanalizasyon sizintilarindan, yagmur firtinalarindan gelen akintilardan, kentsel akistan ve kirlilikten kaynaklanan bakteriler, kimyasallar, patojenler ve diger kirleticilerle kirlenebilir veya diger yuzuculerden bazi hastalik etkenleri suya karisabilir. Kisilerin ortalama olarak, gol veya sahil gibi dogal bir su kaynaginda yuzdukten sonra, tahminen %3-8 oraninda hastalanma olasiligi vardir. Hastalanma riski yas, bagisIklik sisteminin sagligi, sudaki kirleticilerin konsantrasyonu ve suyla temas miktari gibi bir dizi faktore baglidir. En Sik Gorulen Belirtiler Nelerdir? Havuzlara girmekten kaynaklanan hastaliklarin ana nedeni vucuttan suya tasinan mikroplardir. Sudaki virusler, bakteriler ve parazitler gibi patojenler, mide-bagirsak enfeksiyonlari, dokuntuler, solunum yolu hastaliklari ve hatta yasami tehdit eden norolojik durumlar gibi hastaliklara neden olabilir. Havuzlarda, jakuzilerde ve su oyun alanlarinda mikroplari oldurmek icin kullanilan kimyasallar (klor veya brom) dogru seviyede tutulmazsa, bu mikroplar cogalabilir ve yuzuculeri hasta edebilir. Sulardan kaynaklanan hastaliklarin sebep oldugu en yaygin semptomlar ishal, deri dokuntuleri, kulak agrisi, oksuruk veya tikaniklik ve goz agrisidir. Su Hastaliklari Nasil Yayilir? Hastaliklar deniz, havuz ya da diger yuzulen sulari yutma, bugu, sis ya da aerosollerin solunmasi ya da kontamine su ile temas yoluyla yayilan mikroplardan kaynaklanir. Ayrica suda bulunan veya sudan buharlasip gaza donusen kimyasallarla temas edilerek de alinabilir. Su Kaynakli Yaygin Hastaliklar Nelerdir?Yuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir Kirlenmis sulardan cesitli yollarla insanlara bulasan mikroplarin sebep oldugu yaygin hastaliklar sunlardir: Ishal: En sIk bildirilen ve sudan bulasan hastalik ishaldir. Yuzerken nerede olursa olsun buyuk olasilikla ishal gibi sindirim sorunlari yasanabilir. Ishalli hastaliklara Cryptosporidium, Giardia, Shigella, norovirus ve E. coli gibi mikroplar neden olur. Bu mikroplar ishal olan (veya son iki hafta icinde hasta olan) biri suya her girdiginde bulasabilir. Ishal olan kisiler kesinlikle yuzmeye gitmemelidir. Aslinda insanlarin herhangi bir zamanda vucutlarinda, anus etrafinda tipik olarak yaklasIk olarak 0.14 gram (birkac kum tanesine benzer) diski bulunabilir. Ishal olan bir kisi suya girdiginde vucudundaki o kucuk miktardaki diski, etrafindaki suya karisarak mikroplari bulastirabilir. Bir baskasi kontamine (bulasmis, kirlenmis) suyu cok az miktarda yutsa bile enfekte olabilir. Havuzlardan ve diger sulardan kaynaklanan ishal salginlarinin cogunun nedeni olan Cryptosporidum (kisa adi Crypto), klor ile ve diger kimyasallarla uygun sekilde aritilan havuzlarda gunlerce canli kalabilir. Bu nedenle halka acik olan havuzlara girilmeden once dus alinmalidir. Havuza giren herkesin guvende tutulabilmesi icin mide agrisi,ishal, bulanti yasayan kisiler suya girmemelidir. 2004 ile 2008 arasinda bildirilen Crypto vakalarindaki artis yuzde 200’un uzerindedir. Havuzlardan baska guvenlik bakimindan iyi izlenmeyen nehirlerde veya gollerde yuzerken de bir ishal vakasi olusabilir. Uzmanlar asina olunmayan yerlerde yuzmeyi ozellikle de cocuklara tavsiye etmemektedir. Su vasitasiyla bulasmis olan ishaller iki ya da uc hafta devam edebilir ve bazen ciddi, hayati tehdit edici dehidrasyona (su kaybina) neden olabilir. Kanli ya da 5 gun ve daha fazla suren ishali olan, titreyen veya atesi olan kisiler doktora gitmelidir. Agizda kuruluk, dudaklarda catlama, cilt kizarikligi, kafa karisIkligi, bas agrisi ya da bir gunde dort defadan daha az idrara cikmak da vakit kaybetmeden tibbi yardim alinmasi gerektigini gosteren isaretlerdir. Yuzucu kulagi: Bu hastaligin tiptaki adi otitis eksterna’dir. Herhangi bir suda cok fazla zaman gecirildiginde kapilabilecek yaygin bir dis kulak yolu enfeksiyonudur. Cilt nemli oldugunda daha kolay bozulur ve bakteriler iceri girebilir. Kulaga giren su, kulak yolunda sIkisir ve bakteri ya da mantarlarin uremesine sebep olur. Cocuklarda daha sIk gorulur ve agri, kasinti, sisme gibi sorunlar olusturabilir hatta kulaktan disari irin de akabilir. Recetesiz kulak damlalari bunu onlemeye yardimci olabilir. Yuzucu kulagi oldugu dusunuluyorsa bir doktora gitmek gerekir cunku tedavi edilmesi icin antibiyotiklere ihtiyac duyulabilir. Korunmak icin sudan ciktiktan sonra bir havlu ile kulaklar kurulanmalidir. Suyun disari cikmasini kolaylastirmaya yardimci olmasi icin bas bir taraftan diger tarafa egilebilir, kulak memesi hafifce cekilebilir veya kulaklardan birkac santimetre uzakta dusuk isida bir sac kurutma makinesi calistirilabilir. Lejyoner hastaligi: Havuzlarda ve jakuzilerde yasayabilen mikroplar, sudan cikan buhari veya buguyu soluyan kisilere bulasabilir. Akcigerde enfeksiyon olusturan bir bakteri olan Legionella bazen soluma yoluyla yayilir ve Lejyoner hastaliginin ortaya cikmasina neden olur. Bu bakteri solunursa kisiler lejyonelloz olarak da adlandirilan bu tur zaturreeye yakalanabilir. Legionella suda, ozellikle ilik suda dogal olarak bulunur. Enfeksiyon kapma riskinizi azaltmak icin bir havuzun veya jakuzinin uygun sekilde temizlendiginden ve dezenfekte edildiginden emin olmak gerekir. ABD’de en yaygin su kaynakli hastaliklardan biridir. Lejyoner hastaliginda oksuruk, gogus agrisi, nefes darligi, titreme, ates ve kas agrilari gorulebilir. Erken teshis edildiginde genellikle antibiyotiklerle tedavi edilebilir ancak bazen olumcul olabilir. 50 yas ve ustu, sigara icen veya kronik akciger hastaligi bulunan veya bagisIklik sistemi zayif olan kisiler icin cok tehlikelidir. Herhangi bir kisi buna maruz kaldigindan supheleniyorsa bir doktora gorunmelidir. Jakuzi dokuntusu: Jakuzide veya sicak bir kaplica kuvetinde uzun sure kalmak kasintili, kabarik, kirmizi lekeler olusumuna neden olabilir. Sebebi genellikle Pseudomonas aeruginosa adi verilen bir mikroptur. Kaplicalari temiz tutmak havuzlardan daha zordur cunku yuksek sicakliklar klor gibi kimyasallari daha hizli parcalamaktadir. Bu, bakteriler icin iyi bir ortam saglar. Bu nedenle jakuzilerdeki dezenfektan seviyeleri havuzlara gore daha duzenli kontrol edilmelidir. Kullanilan jakuzinin uygun dezenfektan ve pH seviyeleri icin gunde en az iki kez kontrol edilip edilmedigi sorulabilir veya havuz ve jakuzi test seritlerini kullanilarak kisiler suyu kendisi kontrol edebilir. Jakuzi dokuntusu yapan mikroplar okyanuslarda, nehirlerde veya gol sularinda ve iyi dezenfekte edilmeyen havuzlarda da yayilabilir. Dokuntuler genellikle 1-2 gun icinde kendi kendine gecer. Dokuntu daha uzun devam ederse doktora gidilmelidir. Bir jakuziye girdikten hemen sonra daima sabunla dus alinmali, mayo da yikanmalidir. Zehirli yosunlar (Algler): Bazen okyanuslarda ve tatli sularda yasayan bu basit bitkiler kontrolden cikip tehlikeli zehirler uretebilir. Buna zararli alg patlamasi denir. Siyanobakteriler olarak bilinen bir tur, o sularda yuzen kisilerde ishal ve kizarikliklar olusturabilir, akcigerlerde sorunlara neden olabilir. Pis veya kopuklu gorunen alanlarda yuzulmemeli ve alg patlamalari hakkinda yayinlanan uyarilara dikkat edilmelidir.Yuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir Yuzucu kasintisi: Cercarial dermatit olarak da adlandirilan bu dokuntu tatli veya tuzlu sudan bulasabilir. Cilde giren kucuk bir parazite karsi verilen alerjik bir tepkidir. Deride karincalanma, yanma veya kasinti, kucuk kirmizimsi sivilceler ve kucuk kabarciklar olasi semptomlardir. Enfekte salyangozlarla baslar ve kiyiya yakin sig alanlarda onlara rastlanma olasiligi daha yuksektir. Bundan kacinmanin en iyi yolu salyangozlarin yasadigi bataklik yerlerden uzak durmaktir. Yuzdukten sonra her zaman dus alinmali ya da bir havluyla vucudun nemi alinmalidir. Leptospiroz: Bu hastaliga neden olan bakterilere gollerde ve nehirlerde rastlanabilir. Bakteriler bu sulara enfekte hayvanlarin idrariyla ulasirlar. Mikroplar vucuda gozler, burun, agiz veya bir kesIk yoluyla girer. Belirtiler arasinda ishal, kirmizi gozler, bas agrisi, ates ve sarilik (karacigerdeki bir sorundan kaynaklanan sarimsi cilt veya gozler) bulunur. Daha sicak iklimlerde daha sIk gorulur ve son zamanlardaki siddetli yagmurlar ve sel, bunu daha olasi hale getirir. Naegleria fowleri: Goller, nehirler ve kaplicalar gibi ilik tatli su noktalarinda bulunan bu kucuk organizmaya bazen “beyin yiyen amip” denir. Kirli suda yuzerken kisilerin burnuna girebilir. Bir kez vucuda girdiginde dokulari yok eder ve neredeyse her zaman olumculdur. Riski azaltmak icin burun kapali tutulmali, burun klipsi kullanilmali veya bas suyun uzerinde tutulmalidir. Vibriyoz: KesIk, siyrik veya vucutta yeni yapilmis bir dovme oldugunda okyanusta yuzulurse ilik kiyi sularinda yasayan bazi organizmalar yaralara girebilir ve enfeksiyona neden olabilir. Vibrio vulnificus adli mikroorganizma turu bazen “et yiyen bakteri” olarak adlandirilir. Cok nadirdir ancak ozellikle bagisIklik sistemi zayifsa cilt ulserlerine neden olabilir ve ciddi sorunlara yol acabilir. Konjonktivit: Mikroplardan kaynaklandigi zaman cok bulasicidir ve ona sahip biriyle ayni havuzda yuzerek kapilabilir. Pembe goz olarak da bilinen bu durum gozlerin sismesine, kizarmasina ve sulu sari bir sivi sizdirmasina neden olur. Kimyasallardan da kaynaklanabilir ve havuzlardaki klor bazen konjonktivitin hafif bir versiyonuna yol acabilir. Kimyasallar Havuzda yuzdukten sonra gozlerde kirmizilik, tahris olmus bir bogaz veya oksuruk varsa, bunun nedeni muhtemelen kloramin adi verilen bir maddedir. Bunlar, havuzu dezenfekte etmek icin kullanilan bir kimyasalin insanlarin havuza biraktigi idrar, diski, ter ve olu deri gibi seylerle karismasiyla olusur. Suya girmeden once dus almak (ve suya cis yapmamak) bunlarin olusumunu onlemeye yardimci olabilir. En Cok Kimler Risk Altindadir? Cocuklar suyu cok sever fakat bagisIklik sistemleri yetiskinler kadar gelismediginden daha fazla risk altindadirlar, daha fazla su yutarlar, suda daha uzun sure kalirlar ve genellikle kumsallarin en kirli bolgelerinde (sig su ve kumda) oynarlar. En fazla risk altindaki diger gruplar yaslilar, hamile kadinlar ve saglik sorunlari olan veya vucutlarinin mikrop ve hastaliklarla savasma yetenegini azaltan (kanser, organ nakli veya HIV nedeniyle) ilaclar alan kisilerdir. Zayiflamis bagisIklik sistemine sahip kisiler, eglence amacli sularin Cryptosporidium (veya kisaca Crypto) ile kirlenmis olabileceginin farkinda olmalidir. Crypto, bagisIklik sistemi zayif olan kisilerde hayati tehdit eden semptomlara sebep olabilir. BagisIklik sistemi zayiflamis olan kisiler yuzme gibi eglence amacli su aktivitelerine katilmak istiyorsa once bir tip uzmanina danismalidir. Bazi aktiviteler kisileri hastalik ve enfeksiyon riskine daha fazla maruz birakabilir. Kirlenmis suda yuzmek ve sorf yapmak gibi birincil temas etkinliklerine katilmak kisileri bir su hastaligina yakalanma riski altina sokar. Balik tutma veya yelken gibi su ile temasin dusuk oldugu ikincil temas etkinliklerine katildiktan sonra bile hasta olunabilir. Risk En Cok Ne Zaman Artar?Yuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir Yagistan sonra: Yogun yagislarin ardindan oldugu gibi, sudaki kirlilik seviyesi yukseldiginde eglence amacli su aktivitelerinden kaynaklanan hastalik riski artar. Siddetli yagislar bircok kirleticiyi suya karistirir ve bu sure zarfinda birlesIk kanalizasyon tasmalari, kanalizasyon baypaslari daha olasidir. Bu nedenle yagmurdan en az 48 saat sonra eglence amacli su aktivitelerinden kacinilmasi onerilir. Kalabalik plajlarda, yuzme mevsiminin en yogun oldugu donemlerde: Yaz ve yuzme o kadar ic icedir ki biri olmadan digeri dusunulemez. Yuzme mevsiminin en yogun oldugu yaz aylarinda su hastaliklarinin daha sIk meydana gelmesi sasirtici olmamalidir. Insanlar yuzmek icin suya girdiklerinde diski atiklari ve mikroplar gibi bircok kirleticiyi yanlarinda tasiyabilirler. Hastaliklarin diger yuzuculere bulasmasini onlemek icin bir plajda bile suya girmeden once mutlaka dus alinmali, kisi hasta ise suya girmemeli ve asla suya isememeli veya suya giren bir bebek kaka yapmamalidir. Sudan ciktiktan sonra da dus alinmasi onerilir. Sorunlu oldugu ilan edilmis bir plajda yuzmek: Plajda yuksek bakteri sayisi veya mavi yesil alg patlamasi gibi su kalitesi sorunlari olan bir yer varsa su temasindan kacinilmalidir. Sudaki bakteri seviyesi ne kadar yuksek olursa, hastalanma olasiligi o kadar yuksek olur. Kanalizasyon cikislarinin, atik su aritma tesislerinin, nehirlerin ve akarsu agizlarinin yakininda yuzmek: Bu noktalar genellikle suda yuksek kirlenme seviyelerine sahiptir, bu nedenle bu sularda yuzulurse hastalanma olasiligi daha yuksektir. Su Hastaliklari Nasil Onlenebilir? Su hastaliklarinin yayilmasini onlemenin en iyi yolu, mikroplari ilk etapta sudan uzak tutmaktir. Asagida belirtilen bazi genel kurallar su kaynakli hastaliklardan korunmaya yardimci olabilir: *Ishali olan kisiler sudan uzak durmalidir. *Su gecirmez bir bandajla kapatamadikca acik bir yara ile yuzulmemelidir. *Yuzmeden once ve sonra dus alinmalidir. *Guclu bir kimyasal kokusu olan, rengi atmis, bulanik veya pis gorunen sulardan uzak durulmalidir. *Suya cis yapilmamali veya bebeklerin kaka yapmamasina dikkat edilmelidir. *Su yutulmamali, yuzerken su agizdan uzak tutulmalidir. *Yuzdukten sonra kulaklar kurulanmalidir. *Bebek bezleri kontrol edilmeli ve bezler mikroplarin havuzdan ya da sudan uzak tutulmasi icin bir banyoda ya da bu is icin ayrilan alanlarda degistirilmelidir. *Girilecek sudaki serbest klor ve pH seviyesi kontrol edilmelidir. Bazi supermarketler, donanim magazalarinin ve havuz malzemeleri satan magazalarin cogu havuz kontrol seritleri satmaktadir. Hastaliklardan korunmak kadar gunesten de korunmak gerekir. Gunes kremi normalde iki saat arayla, terleme varsa veya yuzmeden sonra iki saati beklemeden, dus alip cilt kurulanarak yenilenmelidir. Acik havada, gunes altindayken bol miktarda sivi tuketilmelidir. Sularin Dezenfeksiyonu Onemlidir? Havuzlarda, jakuzilerde/kaplicalarda ve su oyun alanlarinda sudan bulasan hastaliklara neden olan mikroplara karsi klor veya brom ve pH ile dezenfeksiyon ilk savunmadir. Sudaki serbest klor seviyesinin 1-3 mg/L ya da milyonda bir birim (ppm), pH’in ise 7,2 ile7,8 arasinda olmasi havuzlardaki mikroplari oldurme gucunu maksimum seviyeye cikarir. Dezenfektan seviyesinin mesela klorun milyonda 2-4 parca veya ppm veya bromun 4-6 ppm ve pH’in 7,2 ile 7,8Yuzdugunuz Sular Sizi Hasta Edebilir arasinda olmasi jakuziler ve spa’lardaki mikroplari oldurme gucunu maksimuma cikarir. Klor, dogru dezenfektan ve pH seviyelerine sahip jakuzilerde ve havuzlarda mikroplarin cogunu bir saatten daha kisa bir surede oldurebilir fakat klorun Cryptosporidium gibi mikroplari oldurmesi icin gereken sure daha fazladir. Dolayisiyla bu mikroplar uygun sekilde dezenfekte edilen bir havuzda gunlerce hayatta kalabilir. Bu tip mikroplari bulunduran sularin cok az miktarda yutulmasi bile kisilerin hastalanmasina neden olabilir. Bu nedenle oncelikle mikroplarin suya bulasmasi engellenmelidir. ALİNTİ ~ 👍 2 |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Ağaç şeklinde