|
|
20 Mayıs 2020, 09:35
|
#1 |
 |
Yuksek Amilaz Seviyeleri ile Saglik Kosullari ve Gen Arasindaki Iliski
Kandaki yuksek seviyelerde amilaz (hiperamilazemi), kan dolasimina giren enzimin cok fazla olmasindan veya yeterli miktarda (bobrekler tarafindan) temizlenmemesinden kaynaklanir. Amilaz genellikle tukuruk bezleri veya pankreas ile ilgili sorunlarin bir sonucu olarak kanda birikir. Yuksek amilaz seviyeleri spesifik semptomlara neden olmaz. Bunun yerine, herhangi bir potansiyel semptom altta yatan kosullarla iliskili olacaktir. Ornegin, pankreatitli insanlar agri, bulanti veya kusma yasayabilir. Asagida listelenen nedenler genellikle yuksek amilaz ile iliskilidir. Dogru teshis icin doktora muracat edilmesi tavsiye edilmektedir.
Bagirsak Sorunlari • Pankreatit olarak bilinen pankreasin akut veya kronik iltihabi. Pankreatit, genellikle uc kattan fazla artacak olan yuksek kan amilaz duzeylerinin en yaygin nedenidir • Safra kesesi (kolesistit) ve safra taslarinin iltihaplanmasi, pankreatik enzimlerin bagirsaga salinmasini engelleyebilir • Ince veya kalin bagirsagi tikayan bir sey oldugunda bagirsak tikanikligi • Bagirsak iltihabi (gastroenterit), colyak hastaligi, inflamatuar bagirsak hastaligi (IBD) ve peptik ulserler gibi diger bagirsak sorunlari • Ek iltihabi (apandisit) • Bagirsak yaralanmasi veya travma • Gida alerjileri Diger Hastaliklar • Kabakulak, tukuruk bezlerinin sismesi nedeniyle • Bulimia veya anoreksiya gibi yeme bozukluklari • Bobrek hastaligi • Diyabetik ketoasidoz • Asiri aktif paratiroid bezi (hiperparatiroidizm) • Ektopik gebelik • Farkli kanser turleri (pankreas, tukuruk, prostat, meme, akciger, kolon, yumurtalik tumorleri ve multipl miyelom dahil) • Kanser icin radyasyon tedavisi Genetik veya Nadir Bozukluklar • Amilazin kandaki immunoglobulinlere baglandigi nadir bir durum olan makroamilazemidir. • Ailesel hiperamilazemi, amilaz duzeylerinde nadir genetik benign artis Zehirleme • Insektisit (organofosfat ve karbamat) zehirlenmesi • Agir alkol kullanimi/kronik alkolizm Ilaclar Asagidaki ilaclar ayrica amilaz seviyelerini artirabilir: • Orta ila siddetli agri tedavisinde kullanilan morfin ve tramadol (Ultram) gibi opioidler • Yuksek tansiyon tedavisinde kullanilan metildopa (Aldomet) • Sizofreni ve bipolar bozuklugun tedavisinde kullanilan antipsIkotikler aripiprazol (Abilify) ve risperidon (Risperdal) • Sertralin (Zoloft), bir antidepresan ve secici serotonin geri alim inhibitoru (SSRI) • DEHB tedavisinde kullanilan norepinefrin inhibitoru Atomoxetine (Strattera) • Epilepsi ve noropatik agri tedavisinde kullanilan karbamazepin (Tegretol) • Antibiyotik klaritromisin (Biaxin) • Lityum Amilaz Seviyelerinin Dusurulmesi En onemli sey, yuksek amilaz seviyelerine neyin neden oldugunu bulmak ve altta yatan rahatsizliklari tedavi etmek icin uzman bir doktora gorunme tavsiye edilir. Yuksek amilaza sIklikla acil tibbi mudahale gerektiren ciddi bir durum olan pankreas iltihabi neden olur. Doktor sorunu teshis etmeye ve uygun tedaviyi recete etmeye yardimci olacaktir ve bazi yasam tarzi degisIkliklerini doktorla gorusmek gerekir. Bu stratejilerin hicbiri, doktorun onerdigi veya recete ettigi seyin yerine yapilmamalidir! Amilaz seviyelerinin yuksek oldugunda sunlara dikkat edilmelidir: • Alkolden kacinmak • Su tuketimin yeterli oldugundan emin olmak (aksi belirtilmedikce). Hidrasyon pankreasin iyilesmesine yardimci olur • Uygun oruc veya diyet degisIklikleri yapmak Dusuk Amilaz Seviyeleri Dusuk kan amilazi, pankreasin yeterli insulin uretmemesi ya da dokularin buna direncli hale gelmesi nedeniyle zayif insulin aktivitesine baglidir. Asagida listelenen nedenler genellikle dusuk amilaz ile iliskilidir. Dogru teshis icin doktora gorunme tavsiye edilmektedir ve doktor, tibbi gecmisi, belirtileri ve diger test sonuclarini dikkate alarak amilaz seviyelerini yorumlayacaktir. Dusuk amilaz asagidaki kisilerde bulunabilir: • Obezite • Yuksek trigliseritler (hipertrigliseridemi) • Insulin direnci • Metabolik sendrom • Prediyabet veya diyabet (tip 1 ve tip 2) • Alkolsuz yagli karaciger hastaligi (NAFLD) • Kronik pankreatit • Kistik fibroz • Gebelikte diyabet (gestasyonel diyabet) Ayrica bu tedaviler ayrica amilaz seviyelerini azaltabilir: • Antibiyotik gentamisin (Cidomisin, Septopal, Genticyn, Garamisin) • Mide kanseri olan kisilerde kemo ve radyoterapi Amilazin Arttirilmasi Dusuk amilazinizin altta yatan bir saglik sorunundan kaynaklanip kaynaklanmadigini gormek icin doktora danismak gerekir. Bu durumda, altta yatan saglik sorununu cozmek veya iyilestirmek onemlidir. Ayrica ilave yasam tarzi degisIklikleri gerekiyorsa doktordan onay alinmasi tavsiye edilir. Amilaz seviyeleri su sekilde artirabilir: • Daha fazla egzersiz yapmak: 54 calismanin gozden gecirilmesi orta derecede yogun egzersizin amilaz duzeylerini artirmaya yardimci olabilecegini gostermistir. • Kilo vermek: 160 denekle yapilan bir calismada, obez ve asiri kilolu kisilerde amilaz daha dusuktur ve kilo kaybi ile artmistir. • Sigara ve tutun: Sigara icenler icmeyenlere kiyasla daha dusuk amilaz duzeylerine sahiptir (70 kisi) • Gece gec saatlerde yemek/atistirmaliklardan kacinmak. Aksamlari gec yemek 2.500 kiside dusuk amilaza baglanmistir. Amilaz Genetigi [yuksek3 ]KarmasIk karbonhidratlarda gelisiyor mu? Bunun cevabi genlerde saklidir. Tukuruk amilazi AMY1A tarafindan uretilirken, pankreatik amilaz AMY2A ve AMY2B genleri tarafindan uretilir. Bircok insanin bu genlerin birden fazla kopyasi vardir. Birden fazla kopyaya sahip olmak, karbonhidrat yemeye (nisasta bakimindan zengin diyetler) evrimsel bir uyumdur. Ornegin, bir ila yaklasIk 20 kopya AMY1A’ya sahip olunabilir. Tarihsel olarak tarim toplumlari gibi daha fazla nisasta tuketen populasyonlar, yagmur ormani ve kutup bolgesi avci-toplayicilari gibi tarim oncesi yasam tarzina sahip toplumlara kiyasla daha fazla sayida kopya tasirlar. Yuksek Amilaz Gen Aktivitesine Faydalari Onemli olarak, az sayida AMY1A kopyasi daha yuksek vucut kitle indeksi (BMI) ve obezite ile iliskilendirilmistir. Bu, 7.500’den fazla kisiyle yapilan cok sayida calismada gosterilmistir. Ornegin, bir calisma 4 kopyadan daha az olan bir kisinin 9’dan fazla kopyasi olan bir kisiye kiyasla sekiz kat daha fazla obezite riski olabilecegini dusundurmektedir. Insanlari daha yuksek amilaza yatkin hale getiren AMY1’deki (rs11185098) genetik varyasyonlar (SNP) kilo kaybi ile iliskili bulunmustur. Diyet uygulandiginda, daha yuksek amilaz ‘A’ varyanti olan insanlar ‘A’ varyanti olmayan insanlardan daha fazla kilo verme egilimindedir. Calismaya 2 yil boyunca izlenen 800’den fazla obez katilimci dahil edilmistir. Daha yuksek amilaz aktivitesi, nisasta yedikten sonra daha iyi glikoz toleransi ile de baglantilidir. 3.500’den fazla kisinin yaptigi calismalara gore, insulin direnci, metabolik sendrom ve tip 2 diyabet riskinde azalma ile iliskili bulunmustur. Ek olarak, bilim adamlari AMY1A kopyalari ve bagirsak bakterileri arasinda bir baglanti buldular . Daha fazla kopyasi olan kisilerde daha fazla bakteri fermente edici nisasta ve bagirsakta butirat gibi daha faydali kisa zincirli yag asitleri bulunabilir. Diger yandan, daha az sayida kopya glikoz malabsorpsiyonu ve kompleks karbonhidratlari sindirme ve kullanma kabiliyeti ile iliskilendirilmistir. Gen Bilgilerinin Bu Duruma Nasil Faydasi Olur? Bazi sirketler AMY1 kopya numarasi testi ve rs1185095 genotip testi sunmaktadir. Calismalar, kopya numarasi dusuk veya rs11185095 GG genotipine sahip olanlarin (bunlar genellikle baglantilidir) karmasIk karbonhidratlari verimli bir sekilde isleyemeyebilecegini dusundurmektedir. Vucutlari ayrica karmasIk karbonhidratlara daha az olumlu tepki verebilir. Eger durum buysa, dusuk karbonhidratli bir diyette hissedebilir ve daha iyisini yapilabilir. Daha yuksek bir kopya numarasina ve en az bir rs11185095 A varyantina (AG veya AA genotipleri) sahip olan insanlar, daha fazla diyet karbonhidratini tolere edebilir ve vucutlari onlara daha olumlu yanit verebilir. Amilazin parcalanmasini ve vucutta kullanilmasini gerektiren nisastali karbonhidratlar sunlari icerir: • Tahillar (tam tahillar dahil) • Pirinc • Hububat • Un • Misir nisastasi • Ekmek, makarna ve hamur isleri • Fasulyeler • Patates • Misir Unutulmamalidir, daha fazla diyet karbonhidratini tolere etmek, yuksek karbonhidrat diyetleriyle iliskili olumsuz etkilere karsi koruyucu oldugu anlamina gelmez. Her zaman diyetin saglikli ve dengeli oldugundan emin olunmalidir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
