IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi - COVID-19’’un Solunum Yolu Hastaliklariyla Baglantisi

Koronavirus bir solunum yolu virusudur ve bu nedenle solunum yolundan girer, oncelikle burun yoluyla girdigi dusunulmektedir ama gozler ve agizdan da iceri girebilir cunku diger solunum yolu virusleri boyle davranir. Virus vucuda girdiginde saldirmaya baslar. Viruse maruz kalindiktan sonra semptom gelistirmesi 2 ila 14 gun surebilir, ortalama yaklasIk bes gundur. Virus vucudun icine girdikten sonra akcigerin astarindaki epitel hucrelerini enfekte etmeye baslar. Virusun reseptorleri uzerindeki bir protein, bir konakci hucrenin reseptorlerine yapisabilir ve hucreye nufuz edebilir. Virus, konakci hucrenin icinde hucreyi oldurunceye kadar cogalmaya baslar. Bu ilk once burun, agiz, girtlak ve bronslari iceren ust solunum yollarinda gerceklesir. Hasta semptomlarin hafif versiyonunu yasamaya baslar: kuru oksuruk, nefes darligi, ates ve bas agrisi ve kas agrisi ve yorgunluk, griple karsilastirilabilir. Bulasici hastalik uzmanlari bazi hastalarin bulanti ve ishal gibi gastrointestinal semptomlar bildirdiklerini ancak nispeten nadir oldugunu soylemektedir. Enfeksiyon alt solunum yoluna girmeye basladiginda semptomlar daha siddetli hale gelir.

Bronsit, Pnomoni (Zaturrre) ve Otoimmun Sorunlar
Dunya Saglik Orgutu, gectigimiz ay hastalarin yaklasIk % 80’inin enfeksiyondan kaynaklanan hafif ila orta siddette bir hastaligi oldugunu bildirmistir. Yeni koronavirusun semptomlari arasinda olan ates, yorgunluk ve kuru oksuruge bronsit ve pnomoni dahil diger durumlarla da rastlanabilir. Hafif bir COVID-19 vakasi, mevsimsel gripten daha siddetli bir ates ve oksuruk icerir ancak hastaneye yatmayi gerektirmez. Vakalarin hafif olmasi vucudun bagisIklik tepkisinin virusu ust solunum yolunda tutabilmesinden kaynaklanir. Genc hastalarda yasli hastalara gore daha kuvvetli bir bagisIklik yaniti vardir. Siddetli vakalarin % 13,8’i ve kritik vakalarin % 6,1’i virusun nefes borusundan asagi inip cogalmayi tercih ettigi alt solunum yoluna girmesinden kaynaklanmaktadir. Akcigerler ana hedeftir. Virus cogalmaya devam edip nefes borusundan asagiya ve akcigere dogru ilerlerken, bronsit ve zaturre gibi daha fazla solunum problemlerine neden olabilir.

Bronsit
Bronsit, akcigerlere hava tasiyan borularin (bronsiyal tupler) icini kaplayan hucrelerin iltihaplanmasini ve tahris olmasini aciklamak icin kullanilan genel bir terimdir. Bu oldugunda, bronsiyal tupler siser ve mukus uretir ve oksuruk baslar. Ana semptom hizla ortaya cikan yogun bir oksuruktur. Kuru bir oksuruk olarak baslayabilir fakat genellikle mukus fark edilmeye baslanir. Diger belirtiler arasinda sunlar olabilir:
*Yorgunluk
*Nefes darligi
*Hafif ates ve titreme
*Gogus rahatsizligi
*Hafif bas agrisi veya vucut agrilari gibi soguk alginligi semptomlari
Diger semptomlar giderildikten sonra birkac hafta veya ay boyunca oksuruk devam edebilir. Guvenli tarafta olmak icin belirtiler gogus hastaliklari ya da dahiliye doktoruyla gorusulmelidir.
Iki tip bronsit vardir, bunlardan biri akut digeri kronik bronsittir.

Akut Bronsit
Akut bronsit genellikle hizli bir sekilde ortaya cikar ve 2-3 hafta sonra iyilesir. Hem cocuklar hem de yetiskinlerde gorulebilir. Bazi insanlar buna gogus tikanikligi ya da gogus soguklugu demektedir. Genellikle soguk alginligina ve gribe neden olan ayni viruslerden kaynaklanir ancak COVID-19’un bir belirtisi de olabilir. Koronavirusler ve solunum sistemini etkileyen diger virusler bronsite neden olabilir. Bu bazen akcigerlerdeki kucuk hava keselerinin enfeksiyonu olan pnomoniye yol acabilir. Pnomoni (zaturre )genellikle islak oksuruge, atese ve nefes darligina neden olur. Bu belirtiler tedavi olunmazsa ciddi ve tehlikeli olabilir. COVID-19 icin soguk alginligi, grip veya bronsit semptomlarini kolayca birbirine karistirilabilir cunku COVID-19 semptomlari hafif olabilir. Virus icin laboratuvar testi olmadan belirtilere COVID-19’un sebep olup olmadigi soylenemez. Teste ihtiyac olup olmadigina bir doktor karar verecektir. Akut bronsit olan cogu saglikli insan sorunsuz bir sekilde iyilesir. Ancak yasli yetiskinlerde ve cocuklarda, ozellikle astim veya KOAH gibi akciger hastaliklari gibi diger saglik sorunlari olan kisilerde daha ciddi olabilir. Komplikasyonlar pnomoni ve tekrarlayan siddetli bronsit ataklarini icerebilir.

Akut Bronsitin Nedenleri
Akut bronsite genellikle bir virus neden olur. Genellikle bir kisi soguk alginligi veya grip gibi ust solunum yolu enfeksiyonu gecirdikten birkac gun sonra akut bronsit olabilir. Bazen akut bronsite bakteriler neden olur. Akut bronsit, duman gibi brons tuplerini tahris eden seylerin solunmasindan da kaynaklanabilir, akcigerlere yiyecek veya kusmuk kactiginda da gorulebilir. Akut bronsitin en yaygin semptomu genellikle kuru ve ilk basta sert olan bir oksuruktur. Birkac gun sonra oksuruk mukus getirebilir. Ates dusuk olabilir ve hasta kendini yorgun hissedebilir. Cogu insan 2-3 hafta icinde iyilesir fakat bazi insanlar 4 haftadan fazla bir sure oksurmeye devam eder. Yuksek ates, usume, titreme, gogus veya omuz agrisi veya nefes darligi gibi belirtiler kotulesirse, zaturree olunabilir. Zaturree ciddi olabilir, bu yuzden hastalandigini dusunenler bir doktora gorunmelidir.

Kronik Bronsit
Kisilerde bazi durumlarda kronik bronsit gelisebilir. Kronik bronsit, yilin 3 ayi boyunca ve ust uste en az 2 yil boyunca ayin cogunda mukuslu oksuruk oldugu anlamina gelir. Kronik bronsit sonradan geri donebilir ve ozellikle sigara icen insanlarda uzun sure devam edebilir. Kronik bronsite sigara icmekten baska, hava kirliligi, akciger hastaligi veya zayiflamis bir bagisIklik sistemi de neden olabilir

Bronsitten Kacinmak Icin Ne Yapilabilir?
Bronsit, COVID-19’a neden olmaz veya koronaviruse yakalanma olasiligini artirmaz fakat kronik bronsit veya diger saglik sorunlari varsa, COVID-19’u yakalanilirsa daha cok hastalanmak olasidir. Saglikla ilgili bircok sorun COVID-19 bakimindan insanlari daha fazla risk altina sokmaktadir. Bronsiti onlemek icin yapilabilecek birkac sey vardir.
*Sigara dumanindan kacinilmali, eger sigara iciliyorsa birakilmalidir. Sigara icen veya yaninda sigara icilen kisilerde daha sIk akut bronsit gorulur.
*Soguk alginligi ve grip mevsiminde eller cok sIk yikanmalidir.
*Ozellikle baska saglik sorunlari varsa, soguk alginligi veya grip hastalari ile temastan kacinilmalidir.
*Her yil grip asisi yaptirilmali ve pnomokok asisi olup olmama konusunda doktorla konusulmalidir.
Arastirmalar, COVID-19 olan kisilerin neredeyse yarisinin hafif semptomlara sahip oldugunu ancak virusu yaymaya devam edebilecegini gostermektedir. Bu nedenle kronik bronsit, astim veya akciger hastaligi gibi diger akciger problemleri varsa, hastalanmamaya cok ozen gosterilmelidir. Bu, asagidakilerin yapildigindan emin olunmasi anlamina gelir:
*Ellerin sIk sIk yikanmasi veya el dezenfektani kullanilmasi.
*Yuze dokunmamaya calisilmasi.
*Hafif soguk alginligi olsa bile, hasta olan insanlardan uzak durulmasi.
*Son 2 hafta icinde seyahat eden herhangi biriyle temastan kacinilmasi.
*Sosyal mesafeler de dahil olmak uzere halka acik yerlerde yerel talimatlara uyulmasi.
*Hayvanlara dokunduktan sonra ellerin yikanmasi.
*Yuzeylerin sIk sIk temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi.
Virusle temas etmis olabilecegini dusunenler her gun vucut sicakligini olcmeli ve semptomlara dikkat etmelidir. Hasta olanlarin yaklasIk % 97’si viruse maruz kaldiktan sonraki 2 hafta icinde semptom gosterir. Hasta hissediliyorsa sonraki adimlar hakkinda konusmak icin doktor ya da yetkililerin belirttigi danisma hatlari aranmalidir. Gogus agrisi, goguste sIkisma veya nefes darligi baslarsa mumkun olan en kisa surede tibbi yardim alinmalidir.

Diger Bir Sorun: Zaturre
Solunum yollarini kullanarak vucuda giren koronaviruslerin alt solunum yollarina, akcigerlere inmesiyle ortaya cikabilen bir baska solunum problemi zaturre ya da pnomonidir. Zaturree, oksuruk ile birlikte nefes darligi ile karakterizedir ve akcigerlerde alveol adi verilen kucuk hava keselerini etkiler. Alveoller oksijen ve karbondioksitin degistigi yerlerdir. Zaturree meydana geldiginde, ince alveolar hucre tabakasi virus tarafindan zarar gorur. Vucut, savasmak icin akcigere bagisIklik hucreleri gondererek tepki verir ve bu, ic zarlarin normalden daha kalin hale gelmesiyle sonuclanir. Bunun sonucunda yeterince oksijen alinamaz ve kan dolasimina gecemez. Yani temel olarak ev sahibi yaniti ve virus arasindaki bir savas yasanmaktadir. Bu savasi kimin kazandigina bagli olarak hastalar iyilesebilir ya da kotu sonuclar ortaya cikabilir. Kan dolasimindaki oksijenin yetersiz olmasi nedeniyle karaciger, bobrek ve beyin de dahil olmak uzere diger organlar oksijenden mahrum kalir. Akut solunum sIkintisi sendromuna donusebilen az sayida ciddi vakada hastanin oksijen saglanmasi icin ventilatore yerlestirilmesini gerektirir. Akcigerler cok fazlasi hasar gorurse ve vucudun geri kalanina yeterli oksijen gitmezse, solunum yetmezligi organ yetmezligine ve olume neden olabilir. Bu sonuclar koronavirus ile enfekte hastalarin cogunda nadirdir. Ciddi gelismeler icin en fazla risk altinda olanlar 70 yasin uzerindedir ve bu yas grubundakilerin cogunda bagisIklik tepkileri zayiftir. Kemoterapi tedavisi goren kanser hastalari, akciger anormallikleri, kronik hastaliklari veya zayif bagisIklik sistemleri olan kisiler risk altinda olan diger kisilerdir.