Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

**CeReN** · 04 Mart 2021, 13:28

Spesifik dil bozuklugu ve gelisimsel disleksi, spesifik ogrenme guclugu turleri olarak kategorize edilir, ancak uzun yillar boyunca bu bozukluklarla ilgili arastirmalarin cogu, algisal bozukluklara, fonoloji ve dilbilgisi gibi belirli dilbilimsel bilesenlerle ilgili sorunlara bakilmistir. Bu bozukluklari olan cocuklarin temel dil ogrenme surecinde bozukluklara sahip oldugu fikri vardir. Bu goruse gore, bu cocuklarin yasadiklari dil ve okuryazarlik zorluklari, diger bazi birincil eksIkliklerin yan urunleri degildir.
Bunun yerine, zengin ve degisken bir dil ortamindan yapinin cikarilmasina izin veren ogrenme mekanizmalarinin bozulmasini veya olgunlasmamisligini ima ederler. Farkli beyin sistemlerinin dil ogrenmeye katkisini degerlendirmek icin, ozellikle dil ve okuma bozuklugu olan cocuklarda nasil etkilenebileceklerine odaklanarak, son zamanlardaki gelisimsel ve norobiyolojik calismalar hakinda bircok bilgi vardir.

Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri
Ogrenme guclugu olan cocuklarin beyin yapisi ve serebral islevi uzerine yapilan arastirmalar, yeni invazif olmayan yapisal ve islevsel teknolojilerden yararlanmistir. Cogu calisma, norogoruntuleme calismalari (manyetik rezonans goruntuleme (MRI)) veya fonksiyonel calismalar (elektroensefalografi, olayla ilgili potansiyeller, fonksiyonel manyetik rezonans goruntuleme, pozitron emisyon tomografisi) kullanilarak disleksi calismasina odaklanmistir. Fonksiyonel norogoruntulemeye dayali calismalar, sol hemisferde lokalize olan kelime okumaya aracilik eden uc bolgeden olusan bir ag tanimlamistir ve bunlar asagidaki gibidir:

• Temporoparietal alanlarda lokalize olmus bir sublexical dorsal akim,
• Oksipitotemporal bolgede lokalize bir sozcuksel ventral akim,
• Temporoparietal veya oksipitotemporal bolgeler tarafindan yetersiz veya asiri aktiflestirilmis sol alt on lobdaki bir serebral alan,
Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik TemelleriFarkli diller ve yazimlarda evrensel olan bu ag, alt frontal girusa baglanan paralel olarak calisan bir dorsal ve ventral bilesenden olusur. Dorsal akim, kelime okumasi ile tutarli olan sublexical kelime anlami ile iliskilendirilir. Ventral akim ise ortografik modellerin gorsel olarak islenmesi icin uzmanlasmistir. Fusiform girus, alt temporal bolgelerdeki anlamsal bolgelere dogrudan erisim ile kelime tanimaya aracilik eden bir alan olarak kabul edilir. Fonksiyonel MRG’ye dayali arastirmalar, ventral sistemin gelisiminin baskiya maruz kalmaya bagli oldugunu ve cocuklarda bu sistemin okumada acik talimatlarla yeniden yapilanma gosterdigini gostermistir. MRG’nin kantitatif analizleri, resmi okuma talimatlarinin baslamasindan once arastirmacilar aginin hacminin azaldigini gostermistir.

Dorsal ve ventral yollar, okudugunu anlama ogrenme guclugu (RCLD) gelistiren cocuklarla karsilastirildiginda kelime duzeyinde ogrenme engelli cocuklarda benzer bir aktivasyon paterni ile sonuclanmistir. Tersine, RCLD’li cocuk grubu, sol acisal, sol inferior frontal, sol hipokampal ve parahipokampal girusta azalmis deaktivasyon gostermistir. RCLD’li ergenler uzerinde yapilan diger yapisal calismalarda, arastirmacilar sag frontal bolgelerde azalmis gri maddenin yurutucu islev bozukluklarini acikladigini bulmuslardir. Yetiskinlerde yapilan fonksiyonel MRI calismalari, dil ogrenmenin kortikostriatal ve hipokampal sistemleri de etkiledigini bulmustur. Bu yapilar birbirlerine, kortekse ve diger subkortikal yapilara baglidir.
Bu bolgeler arasindaki fonksiyonel etkilesimler, ogrenme surecleri sirasinda tanimlanmistir. Sonuc olarak, dil ogrenimi sirasinda bu bolgelerden birindeki islevsel sinirsel aktivitede meydana gelen degisIklikler, karmasIk bir ogrenme agindaki yerel bir degisIkligi yansitabilir. Frontal korteks ve bazal gangliya, bir dilin fonolojisi ve grameri ogrenilmesiyle ilgili gorunmektedir. Hipokamp, kelime ogrenmede de gereklidir; Aslinda, fMRI calismalarinda, hipokampus sonuclari yeni kelime dagarcigi ogrenme surecinde ve kelimelerle ilgili kodlama sureclerinde aktive olur.

Ventral striatum (nukleus accumbens) yeni kelimeleri ogrenmede aktive olurken, dorsal striatum sozlu eslestirilmis gorevlerdeki geribildirime yanit verir. Striatumdaki anormallikler, dil bozuklugu olan cocuklarda da gorulmustur. Bazi calismalar, ozgul dili ve ogrenme bozuklugu olan cocuklarda kaudat cekirdegin hacminde bir azalma oldugunu one surerken, digerleri kaudat cekirdek hacminde artis bildirmistir. Disleksili yetiskinler uzerinde yapilan fonksiyonel calismalar, striatumun hiperaktivasyonunu gostermektedir ve disleksili cocuklarda gorulmemektedir. Bu da yetiskinlikte telafi edici bir mekanizma oldugunu dusundurmektedir. Disleksi ve diger okuma guclukleri icin daha yuksek riskli cocuklarda yapisal ag analizi, bu bireylerde hipokampus, temporal lob ve putamenin daha az guclu bir sekilde baglantili oldugunu gostermistir.

Matematik engelli cocuklar uzerinde yapilan arastirmalar, temporoparietal ve inferior parietal beyaz cevherde baglanti bozukluklari bulmustur. Arastirmacilar, disleksIk hastalarda yapilan tum calismalarda tutarli yapisal farkliliklar bulamamislardir. Cunku bu bozukluk muhtemelen motor, sozlu dil, fonolojik bozukluklar ve yurutucu kusurlar dahil olmak uzere bircok risk faktorunun bir kombinasyonunun sonucudur. Sayisal islem ve zihinsel aritmetik uzerine fonksiyonel norogoruntuleme calismalari, frontotemporal bolgeleri uc sol parietal devre ile baglayan bir sinir aginin varligini da gostermistir ve bunlar asagidaki gibidir:

• Ustun parietal,
• IntraparietalOgrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri
• Inferior parietal, bu ag, matematik ogrenme engelli cocuklarda artan aktivite ile karakterizedir.
Diger raporlar, spesifik serebellar bolgelerin, ogrenme bozuklugu olan cocuklarda bilissel islevlere, ozellikle sozel kisa sureli bellek eksIkliklerine, okuma gelisimine veya genel olarak bilissel, duygusal ve davranissal islevlere katkida bulundugunu gostermistir. Serebellar eksIklik hipotezine gore, serebellumun spesifik bolgeleri fonksiyonel olarak serebral okuma agiyla baglantilidir. Serebellum ile fonksiyonel baglantiya sahip olan okumayla iliskili serebral bolgelerin uc olmasi beklenir ve bunlar asagidaki gibidir:

• Inferior frontal junction (IFJ),
• Inferior parietal lobul (IPL),
• Orta temporal girus (MTG),
Baglanti uzerine yapilan bir analiz, serebral ve serebellar bolgeler arasinda uc farkli baglanti seti oldugunu gostermistir. Ilk baglanti seti, sag lateral arka alt serebellumdaki bir bolgeye yakinsayan ve fonolojik bir role sahip olmasi beklenen IFJ ve IPL arasindaki bir baglantidan olusur. Ikinci baglanti seti, sag posterior superior serebellumda bir bolgeye yakinsayan ve anlamsal bir role sahip olmasi beklenen IFJ ve MTG arasindaki bir baglantidan olusur. Ucuncu set, MTG bolgesi ile serebellumun lateral anterior bolgesi arasinda fonksiyonel bir baglantidan olusur. Ucuncu baglanti grubu icin ortak bir islevsel terminoloji yoktur.

Sonuclar
Ogrenme guclugu ceken cocuklar, ozellikle disleksi olan cocuklar uzerinde yapilan arastirmalar, konusma ve ogrenmeyle ilgili bilissel surecle ilgili serebral alanlarin ve sistemlerin islevine dahil oldugunu gostermistir. Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri Kanitlandigi gibi, kortikostriatal sistemlerde, sol hemisferin ozellikle lokalize serebral sistemleri, yapisal veya fonksiyonel anormallikleri ve serebro-serebellar baglantilarda, ogrenme bozukluklari aciklayabilir beyin aglari varliginin hipotezini desteklemektedir. Bu serebral alanlar, ogrenmenin gelisimi ve fonolojik ve morfo-sozdizimsel yonler gibi dilin farkli yonleri uzerinde onemli bir etkiye sahiptir.

Bununla birlikte, gelisim sirasinda serebral anatomik ve fonksiyonel degisIklikleri, bunlarin belirli ogrenme guclukleri modeliyle olan iliskilerini kesfetmek icin ogrenme guclugu olan cocuklar uzerinde yurutulen daha fazla uzunlamasina calismalar gelistirmeye ihtiyac vardir. Cocuklarda ogrenme gucluklerinin dogasini ve belirli bilesenlerini anlamada daha fazla ilerleme, gelecekteki ozel hedefler ve iyilestirici mudahale stratejileri gelistirmemize olanak saglayacaktir.

ALİNTİ ~

04 Mart 2021, 13:28	#1
CeReN	Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri Spesifik dil bozuklugu ve gelisimsel disleksi, spesifik ogrenme guclugu turleri olarak kategorize edilir, ancak uzun yillar boyunca bu bozukluklarla ilgili arastirmalarin cogu, algisal bozukluklara, fonoloji ve dilbilgisi gibi belirli dilbilimsel bilesenlerle ilgili sorunlara bakilmistir. Bu bozukluklari olan cocuklarin temel dil ogrenme surecinde bozukluklara sahip oldugu fikri vardir. Bu goruse gore, bu cocuklarin yasadiklari dil ve okuryazarlik zorluklari, diger bazi birincil eksIkliklerin yan urunleri degildir. Bunun yerine, zengin ve degisken bir dil ortamindan yapinin cikarilmasina izin veren ogrenme mekanizmalarinin bozulmasini veya olgunlasmamisligini ima ederler. Farkli beyin sistemlerinin dil ogrenmeye katkisini degerlendirmek icin, ozellikle dil ve okuma bozuklugu olan cocuklarda nasil etkilenebileceklerine odaklanarak, son zamanlardaki gelisimsel ve norobiyolojik calismalar hakinda bircok bilgi vardir. Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri Ogrenme guclugu olan cocuklarin beyin yapisi ve serebral islevi uzerine yapilan arastirmalar, yeni invazif olmayan yapisal ve islevsel teknolojilerden yararlanmistir. Cogu calisma, norogoruntuleme calismalari (manyetik rezonans goruntuleme (MRI)) veya fonksiyonel calismalar (elektroensefalografi, olayla ilgili potansiyeller, fonksiyonel manyetik rezonans goruntuleme, pozitron emisyon tomografisi) kullanilarak disleksi calismasina odaklanmistir. Fonksiyonel norogoruntulemeye dayali calismalar, sol hemisferde lokalize olan kelime okumaya aracilik eden uc bolgeden olusan bir ag tanimlamistir ve bunlar asagidaki gibidir: • Temporoparietal alanlarda lokalize olmus bir sublexical dorsal akim, • Oksipitotemporal bolgede lokalize bir sozcuksel ventral akim, • Temporoparietal veya oksipitotemporal bolgeler tarafindan yetersiz veya asiri aktiflestirilmis sol alt on lobdaki bir serebral alan, Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik TemelleriFarkli diller ve yazimlarda evrensel olan bu ag, alt frontal girusa baglanan paralel olarak calisan bir dorsal ve ventral bilesenden olusur. Dorsal akim, kelime okumasi ile tutarli olan sublexical kelime anlami ile iliskilendirilir. Ventral akim ise ortografik modellerin gorsel olarak islenmesi icin uzmanlasmistir. Fusiform girus, alt temporal bolgelerdeki anlamsal bolgelere dogrudan erisim ile kelime tanimaya aracilik eden bir alan olarak kabul edilir. Fonksiyonel MRG’ye dayali arastirmalar, ventral sistemin gelisiminin baskiya maruz kalmaya bagli oldugunu ve cocuklarda bu sistemin okumada acik talimatlarla yeniden yapilanma gosterdigini gostermistir. MRG’nin kantitatif analizleri, resmi okuma talimatlarinin baslamasindan once arastirmacilar aginin hacminin azaldigini gostermistir. Dorsal ve ventral yollar, okudugunu anlama ogrenme guclugu (RCLD) gelistiren cocuklarla karsilastirildiginda kelime duzeyinde ogrenme engelli cocuklarda benzer bir aktivasyon paterni ile sonuclanmistir. Tersine, RCLD’li cocuk grubu, sol acisal, sol inferior frontal, sol hipokampal ve parahipokampal girusta azalmis deaktivasyon gostermistir. RCLD’li ergenler uzerinde yapilan diger yapisal calismalarda, arastirmacilar sag frontal bolgelerde azalmis gri maddenin yurutucu islev bozukluklarini acikladigini bulmuslardir. Yetiskinlerde yapilan fonksiyonel MRI calismalari, dil ogrenmenin kortikostriatal ve hipokampal sistemleri de etkiledigini bulmustur. Bu yapilar birbirlerine, kortekse ve diger subkortikal yapilara baglidir. Bu bolgeler arasindaki fonksiyonel etkilesimler, ogrenme surecleri sirasinda tanimlanmistir. Sonuc olarak, dil ogrenimi sirasinda bu bolgelerden birindeki islevsel sinirsel aktivitede meydana gelen degisIklikler, karmasIk bir ogrenme agindaki yerel bir degisIkligi yansitabilir. Frontal korteks ve bazal gangliya, bir dilin fonolojisi ve grameri ogrenilmesiyle ilgili gorunmektedir. Hipokamp, kelime ogrenmede de gereklidir; Aslinda, fMRI calismalarinda, hipokampus sonuclari yeni kelime dagarcigi ogrenme surecinde ve kelimelerle ilgili kodlama sureclerinde aktive olur. Ventral striatum (nukleus accumbens) yeni kelimeleri ogrenmede aktive olurken, dorsal striatum sozlu eslestirilmis gorevlerdeki geribildirime yanit verir. Striatumdaki anormallikler, dil bozuklugu olan cocuklarda da gorulmustur. Bazi calismalar, ozgul dili ve ogrenme bozuklugu olan cocuklarda kaudat cekirdegin hacminde bir azalma oldugunu one surerken, digerleri kaudat cekirdek hacminde artis bildirmistir. Disleksili yetiskinler uzerinde yapilan fonksiyonel calismalar, striatumun hiperaktivasyonunu gostermektedir ve disleksili cocuklarda gorulmemektedir. Bu da yetiskinlikte telafi edici bir mekanizma oldugunu dusundurmektedir. Disleksi ve diger okuma guclukleri icin daha yuksek riskli cocuklarda yapisal ag analizi, bu bireylerde hipokampus, temporal lob ve putamenin daha az guclu bir sekilde baglantili oldugunu gostermistir. Matematik engelli cocuklar uzerinde yapilan arastirmalar, temporoparietal ve inferior parietal beyaz cevherde baglanti bozukluklari bulmustur. Arastirmacilar, disleksIk hastalarda yapilan tum calismalarda tutarli yapisal farkliliklar bulamamislardir. Cunku bu bozukluk muhtemelen motor, sozlu dil, fonolojik bozukluklar ve yurutucu kusurlar dahil olmak uzere bircok risk faktorunun bir kombinasyonunun sonucudur. Sayisal islem ve zihinsel aritmetik uzerine fonksiyonel norogoruntuleme calismalari, frontotemporal bolgeleri uc sol parietal devre ile baglayan bir sinir aginin varligini da gostermistir ve bunlar asagidaki gibidir: • Ustun parietal, • IntraparietalOgrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri • Inferior parietal, bu ag, matematik ogrenme engelli cocuklarda artan aktivite ile karakterizedir. Diger raporlar, spesifik serebellar bolgelerin, ogrenme bozuklugu olan cocuklarda bilissel islevlere, ozellikle sozel kisa sureli bellek eksIkliklerine, okuma gelisimine veya genel olarak bilissel, duygusal ve davranissal islevlere katkida bulundugunu gostermistir. Serebellar eksIklik hipotezine gore, serebellumun spesifik bolgeleri fonksiyonel olarak serebral okuma agiyla baglantilidir. Serebellum ile fonksiyonel baglantiya sahip olan okumayla iliskili serebral bolgelerin uc olmasi beklenir ve bunlar asagidaki gibidir: • Inferior frontal junction (IFJ), • Inferior parietal lobul (IPL), • Orta temporal girus (MTG), Baglanti uzerine yapilan bir analiz, serebral ve serebellar bolgeler arasinda uc farkli baglanti seti oldugunu gostermistir. Ilk baglanti seti, sag lateral arka alt serebellumdaki bir bolgeye yakinsayan ve fonolojik bir role sahip olmasi beklenen IFJ ve IPL arasindaki bir baglantidan olusur. Ikinci baglanti seti, sag posterior superior serebellumda bir bolgeye yakinsayan ve anlamsal bir role sahip olmasi beklenen IFJ ve MTG arasindaki bir baglantidan olusur. Ucuncu set, MTG bolgesi ile serebellumun lateral anterior bolgesi arasinda fonksiyonel bir baglantidan olusur. Ucuncu baglanti grubu icin ortak bir islevsel terminoloji yoktur. Sonuclar Ogrenme guclugu ceken cocuklar, ozellikle disleksi olan cocuklar uzerinde yapilan arastirmalar, konusma ve ogrenmeyle ilgili bilissel surecle ilgili serebral alanlarin ve sistemlerin islevine dahil oldugunu gostermistir. Ogrenme Gucluklerinin Norobiyolojik Temelleri Kanitlandigi gibi, kortikostriatal sistemlerde, sol hemisferin ozellikle lokalize serebral sistemleri, yapisal veya fonksiyonel anormallikleri ve serebro-serebellar baglantilarda, ogrenme bozukluklari aciklayabilir beyin aglari varliginin hipotezini desteklemektedir. Bu serebral alanlar, ogrenmenin gelisimi ve fonolojik ve morfo-sozdizimsel yonler gibi dilin farkli yonleri uzerinde onemli bir etkiye sahiptir. Bununla birlikte, gelisim sirasinda serebral anatomik ve fonksiyonel degisIklikleri, bunlarin belirli ogrenme guclukleri modeliyle olan iliskilerini kesfetmek icin ogrenme guclugu olan cocuklar uzerinde yurutulen daha fazla uzunlamasina calismalar gelistirmeye ihtiyac vardir. Cocuklarda ogrenme gucluklerinin dogasini ve belirli bilesenlerini anlamada daha fazla ilerleme, gelecekteki ozel hedefler ve iyilestirici mudahale stratejileri gelistirmemize olanak saglayacaktir. ALİNTİ ~ ________________ Bizde Mutsuz Olalim ~
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)