[CeReN ✓]

Vagus siniri asetilkolin kullanmaktadir, dinle ve sindir cevabi bunu gerektirmektedir. Ayrica Asetilkolin ogrenme, bellek ve uyku kalitesinde de onemli bir rol oynamaktadir. Bu yazida asetilkolin eksIkligin ne oldugu, bazi yasam tarzi degisIkliklerinin ve besin maddelerinin asetilkolin duzeylerini artip arttiramayacagi hakkinda bilgiler yer almaktadir.

Asetilkolin EksIkligi Var mi?
Vucut ve beyindeki genis rol yelpazesi nedeniyle, dusuk asetilkolin seviyeleri veya belirli beyin bolgelerindeki aktivite, cesitli saglik durumlarinin gelisiminde, ilerlemesinde veya semptomlarinda rol oynamistir. Bununla birlikte, calismalarin cogu sadece dernekler ile ilgilidir, bu da bir sebep-sonuc iliskisinin kurulmadigi anlamina gelmektedir. Ornegin, demansin belirli beyin bolgelerindeki dusuk asetilkolin aktivitesi ile baglantili olmasi, bilissel islev bozuklugunun her zaman asetilkolin eksIkliginden kaynaklandigi anlamina gelmemektedir. Bu tur iddialarda bulunmak icin veriler bulunmamaktadir. Ayrica, bir calisma dusuk asetilkolinin bilissel islev bozukluguna katkida bulundugunu bulsa bile, asetilkolin seviyelerinin tek neden olmasi pek olasi degildir. Demans gibi karmasIk bozukluklar her zaman bir kisiden digerine degisebilen beyin kimyasi, cevre, saglik durumu ve genetik gibi bircok olasi faktoru icermektedir.



Iliskili Kosullar
Asetilkolin eksIkligi veya dusuk asetilkolin duzeyleri ile iliskili hicbir belirti bulunmamaktadir. Bunun yerine, sadece zihinsel saglik veya norokognitif bozukluk belirtileri olmaktadir. Dusuk veya yuksek asetilkolin seviyeleri, herhangi bir belirti yoksa veya doktorun endise edilmemesini soylerse mutlaka bir sorun oldugunu gostermemektedir.
1) Demans
Bazi calismalar, zayif kolinerjik aktivitenin ve beyindeki dusuk asetilkolinin demans hastalarinda bilissel dususe ve zayif hafizaya neden olabilecegini dusundurmektedir. Demansi yavaslatmak icin kullanilan ilaclar, beyindeki asetilkolini artirarak tam olarak calismaktadirlar.
2) Alzheimer Hastaligi
Asetilkolinin ayrica Alzheimer hastaligi da dahil olmak uzere bazi yaygin norodejeneratif hastaliklarin gelisiminde veya semptomlarinda potansiyel olarak onemli bir rol oynadigi one surulmustur. Alzheimer hastaliginda, sozde kolinerjik noronlar, oncelikle asetilkolin kullanan beyin hucreleri, yavas yavas hasar gorerek yok olmaktadir. Ek olarak, asetilkolin tasiyicilari olarak adlandirilan onemli molekuller de hastalik ilerledikce bozulabilmektedir. Bu molekuller, asetilkolinin noronlara tasinmasindan sorumludur ve noronlari bozmak, asetilkolinin beyindeki normal islevlerini yerine getirmesini zorlastirmaktadir. O halde bu iki onemli asetilkolinle iliskili mekanizma, bu bozukluklarin ayirt edici bazi bilissel semptomlarina onemli olcude katkida bulunacaktir. Halen Alzheimer hastaligini tedavi etmek icin kullanilan (hepsi olmasa da) bircok ilac asetilkolinesteraz inhibitorleridir. Adindan da anlasilacagi gibi, bu ilaclar beyin boyunca norotransmitter asetilkolinin parcalanmasindan sorumlu olan asetilkolinesteraz enzimini inhibe etmektedir. Bu nedenle, bu enzimlerin inhibe edilmesi, genel olarak Alzheimer hastaliginda meydana gelen kolinerjik noronlarin kaybini telafi edebilen asetilkolin duzeylerinde ve aktivitesinde genel bir artisa neden olmaktadir.
Ornegin, iki yaygin Alzheimer ilacinin galantamin ve donepezil, her biri asetilkolinesteraz inhibitorleridir. Alzheimer’in bilissel semptomlarinin bazilarini hafifletmedeki terapotik etkilerinin oncelikle beyin uzerindeki asetilkolin aktivitesini uyarma yeteneklerinden kaynaklandigina inanilmaktadir. Bununla birlikte, tum Alzheimer ilaclari asetilkolin hedeflememektedir. Ornegin, yaygin olarak kullanilan Alzheimer ilac memantin, diger mekanizmalari tamamen (ozellikle NMDA reseptorleri) hedeflemektedir. Bu nedenle, asetilkolin muhtemelen cok daha karmasIk bir bulmacanin sadece bir parcasidir. Bununla birlikte, Alzheimer hastaliginin ana mekanizmalarinin ve semptomlarinin en azindan bazilarinda onemli bir rol oynadigi gorulmektedir. Ve bu mekanizmalari daha eksIksiz kesfetmek ve bu norodejeneratif bozukluklar icin gelecekteki tibbi tedavileri gelistirmek icin daha fazla arastirmaya ihtiyac duyulmaktadir.
3) Parkinson Hastaligi
Sinirli calismalara gore, Parkinson hastaligi olan kisilerde beyindeki dusuk asetilkolin seviyeleri de olabilmektedir. Ote yandan, dusuk asetilkolin seviyeleri bu norodejeneratif hastaliklarin bir nedeni degil, bir sonucudur.
4) Miyastenia Gravis
Miyastenia Gravis, kaslara giden asetilkolin sinirlerinin tahrip oldugu ve ciddi kas gucsuzlugune neden olan otoimmun bir hastaliktir. Bu hastaligi olan kisilerde dusuk beyin asetilkolin ve bilissel bozukluk bulunmaktadir, ancak nedensel bir baglanti kurulmamistir.
5) Sizofreni
Kolinerjik disfonksiyon, sizofreni ve diger psIkiyatrik bozukluklardaki bilissel zorluklarla iliskilendirilmistir. Beyindeki cok az asetilkolin, zayif bilise ve belki de sizofreni hastalarinda psIkoza katkida bulunacagi varsayilmaktadir. Ote yandan, bu bozukluklarin bir sonucu olabilmektedir ve gelecekteki calismalar bu iliskiyi netlestirmelidir.
6) Glokom
Asetilkolin saglikli gorme ve goz tansiyonunun korunmasina yardimci olmaktadir. Asiri aktif mesaneyi tedavi etmek icin sIklikla recete edilen antikolinerjik ilaclar glokomu tetikleyebilmektedir.
7) Otizm
Tartismali bir teoriye gore, otizmli cocuklar beyin asetilkolinden yoksundurlar, bu da zihinsel bozulmaya ve epilepsiye katkida bulunmaktadir. Teorik olarak, asetilkolin nobet olasiligini azaltan sakinlestirici norotransmitter GABA’yi artirabilmektedir. Otizmli farelerde artan asetilkolin, bilissel ve sosyal semptomlari gelistirmistir. Bununla birlikte, bu baglanti insanlarda kanitlanmamistir.

Asetilkolin EksIkligi Dogrulanabilir mi?
Dusuk asetilkolin seviyeleri yaygin olarak asetilkolin eksIkligi olarak tanimlansa da, bu yaniltici olabilmektedir. Beyindeki asetilkolin duzeylerini degerlendirmek son derece zordur. Birincisi, bilimsel veya tibbi literaturde herhangi bir eksIklik parametresi olusturulmamistir. Ikinci olarak, asetilkolin seviyeleri dogrudan olculememektedir. Dolayli olcumlerde bile (beyin goruntuleme gibi), asetilkolin seviyeleri beyin bolgelerinde ve bircok faktore bagli olarak hizla degisebilmektedir.

Asetilkolin Duzeylerini Ne Etkiler?
Vucuttaki ve beyindeki toplam asetilkolin miktarinin yani sira genel aktivite derecesinin belirlenmesinde bircok biyolojik surec ve yol yer almaktadir. Bu, asetilkolini etkileyebilecek bircok farkli mekanizma ve yol oldugu anlamina gelmektedir. Buna ornekler asagidaki gibidir:
• Kolin gibi bilesenlerinin (metabolik onculer) seviyelerini arttirmak veya azaltmak
• Kolin asetiltransferaz veya asetil-koenzim A gibi oncullerinden aktif asetilkolin ureten (sentezleyen) enzimleri aktive etmek veya inhibe etmek
• Sinir sistemi hucreleri tarafindan asetilkolin saliniminin uyarilmasi veya bastirilmasi
• Dogal (endojen) asetilkolin taklit ederek asetilkolin reseptorlerinin dogrudan aktivasyonu
• Asetilkolin reseptorlerini bloke ederek dogal asetilkolin tarafindan aktive edilmelerini onlemek
• Asetilkolin reseptorlerinin sayisini arttirmak veya azaltmak

Asetilkolin Sistemi Neden Hedeflenmeli?
Asetilkolinin cesitli hastaliklarin ve diger saglik kosullarinin gelisiminde rol oynadigina inanildigindan, bircok potansiyel kullanim bulunmaktadir. Ayrica, nootropik toplulugundaki bu sistemi hedefleyen bazi bilesIklerin ve takviyelerin belirli bilissel faydalari olabilecegine inanmaktadir. Saglikli insan kullanicilarda bilis uzerinde onemli etkileri olan bu bilesIklerin kanitlari su anda nispeten zayiftir. Bu bazen insanlarin bu onemli norotransmitter sistemini etkileyebilecek maddeler ve bilesIkler hakkinda daha fazla bilgi edinmekle ilgilenen baska bir yaygin nedendir.

Doktora Ne Zaman Gidilmelidir?
Her durumda, asetilkolin seviyelerini etkilemeye calismak icin bir saglik durumun veya baska bir nedenin olduguna inaniliyorsa, uygulanan yeni takviyeler veya diyet degisIklikleri hakkinda her zaman doktorla konusmak son derece onemlidir. Bunun nedeni, bu yaklasimlarin alinan diger ilaclarla, onceden var olan diger saglik kosullariyla ve saglikla ilgili diger faktorlerle olumsuz etkilesime sahip olabilmesidir.



Asetilkolini Artirabilecek Faktorler
Cok sayida farkli takviyenin, diyet bilesiginin ve diger faktorlerin, beyindeki asetilkolin duzeylerini ve aktivitesini artirmada rol oynadigi one surulmustur. Bir kez daha, asetilkolin sistemi oldukca karmasIk oldugundan, bu etkileri elde etmek icin hedeflenebilecek birkac farkli mekanizma ve yol bulunmaktadir.
Kolin: Ana Yapi Tasi
Asetilkolin duzeylerini arttirmak icin nispeten yaygin bir yaklasim, sinir sisteminin aktif norotransmitter asetilkolini uretmek icin ihtiyac duydugu en onemli bilesenlerden biri olan kolin ile takviye etmektir. Kolin dogal olarak diyet yoluyla alinabilmektedir, yumurta ve karaciger gibi cesitli yaygin gidalarda bulunmaktadir. Sitikolin / CDP-kolin ve alfa-GPC gibi koline dayanan cesitli takviyeler de bulunmaktadir.
Dogal AChE Engelleyiciler
Alternatif olarak, asetilkolin seviyelerini arttirmanin bir baska yaygin yolu, bu norotransmitteri beyindeki parcalamaktan sorumlu olan asetilkolin esterazi (AChE) inhibe etmektir. Bircok bitki ve diger dogal bitki bilesIkleri, biberiye, huperzin A, bacopa monnieri ve ginkgo biloba gibi bu mekanizma kategorisine girmektedir.
Diger Norotransmitterlerin ve Hormonlarin Etkisi
Hormon seviyeleri gibi diger faktorlerin asetilkolin aktivitesi uzerinde daha az dogrudan ama yine de potansiyel olarak onemli etkisi olabilmektedir. Ornegin, bazi serotonin noronlarinin asetilkolin salinimini uyarmada rol oynadigina inanilmaktadir. Bir hayvan calismasina gore, ostrojen seviyeleri deneysel olarak artmis olan sicanlarin serotonin aktivitesine yanit olarak asetilkolinin onemli olcude daha fazla salgiladiklari rapor edilmistir. Bu da ostrojenin asetilkolin sisteminin duyarliligini ayarlamada dolayli bir rol oynadigini dusundurmektedir.

Diyet Bilesenleri ve Takviyelerin Tam Listesi
Sonucta, cok cesitli diyet bilesIkleri ve takviyelerinin, beyin boyunca asetilkolin seviyelerini ve aktivitesini potansiyel olarak arttirdigi bildirilmistir. Ve her biri yukaridaki mekanizmalardan ve yollardan bir veya daha fazlasindan gecebilmektedir. Bu tur potansiyel bilesIklerin daha kapsamli bir listesi bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Bakopa monnieri
• Huperzin A
• Epimedium (Kesiskulahi)
• Kafein
• Yaban mersini
• Cinko
• Bakir
• Uzum cekirdegi ekstresi
• Biberiye
• Tarcin
• Feslegen
• Gotu Kola
• Ginkgo Biloba
• EGCG
• Kurkumin
• DHA ve diyet balik yaglari
• Fallopia Multiflora
• Ashwagandha
• Safran
• Reishi mantari
• Karvakrol
• Altin kok
• Rehmannia
• Noni
• Nane
• Sizandra uzumu
• Cemen
• Melatonin
• Zencefil
• Danshen
• Meyan koku
• Sulforafan
• Ginseng
• Propolis
• Muira puama
• Insulin
• Manganez
• Luteolin
• Kuersetin
• Magnezyum
• Andrographis
• Glisin
Asetilkolin, bilis, sindirim ve uyaniklikta rol oynayan onemli bir norotransmitterdir. Arastirmacilar, beynin veya sinir sisteminin belirli kisimlarinin asetilkolini kaybetmeye basladiginda, saglik sorunlarinin ortaya cikabileceginden suphelenmektedirler. Yine de, nedensel bir bagin kanitlanmasi gerekmektedir. Simdiye kadar sahip olunan en guclu kanit, asetilkolin noronlarinin kaybinin Alzheimer hastaliginda hafiza dususune katkida bulundugunu gostermektedir. Asetilkolini arttiran ilaclar, Alzheimer’in bilissel semptomlarini yonetmek icin kullanilmaktadir. Ayrica sinirli arastirma asetilkolin eksIkligi, Parkinson hastaligi, sizofrenide zayif bilis, otizm, glokom ve diger durumlar arasinda bir baglanti oldugunu dusundurmektedir. Bu iliskileri dogrulamak icin daha fazla calismaya ihtiyac duyulmaktadir. Bircok dogal bilesIk, asetilkolin aktivitesini destekleyebilmektedir, ancak asetilkolin seviyeleri uzerindeki etkileri bilinmemektedir. Ticari olarak temin edilebilen hicbir test asetilkolin duzeylerini olcmemektedir ve degerlendirmeler arastirma ortamlarinda beyin goruntuleme ile sinirlidir.