[CeReN ✓]

Seks Hormon Baglayici Globulin (SHBG), seks hormonlarinin (ozellikle testosteron) etkilerini onlara baglayarak azaltan onemli bir proteindir. Alisilmadik derecede dusuk kan SHBG seviyeleri cesitli hormon bozukluklarinin gostergesi olabilir. Bu yazida bu proteinin, dusuk seviyelerle iliskili durumlar ve onlari hangi faktorlerin artirabilecegi hakkinda bilgiler bulunmaktadir.
Bu kosullar klinik arastirmalarda dusuk SHBG ile iliskili olsa da, bu mutlaka kapsamli bir liste degildir. Doktorunuz olabilecek durumlari teshis etmek ve SHBG’nin ilgili bir belirtec olup olmadigini belirlemek icin en iyi pozisyondadir.

Tip 2 Diyabet
43 gozlemsel calismanin ve 13.000’den fazla insanin meta-analizi, ozellikle kadinlarda tip 2 diyabet gelistirmekten yuksek SHBG’nin koruyucu bir rolunu olmustur. 15 calismanin baska bir meta-analizi, mutasyonlari olan erkek ve kadinlar arasinda SHBG uretiminin artmasina neden olan tip 2 diyabet insidansinda azalma oldugunu bulmustur. Benzer sekilde, 2.500 kisi uzerinde yapilan iki calisma dusuk SHBG duzeyleri ile artmis tip 2 diyabet riskleri arasinda bir baglanti bulmustur. 690 kisi uzerinde yapilan iki calismada, bu korelasyon sadece kadinlarda gorulmustur. SHBG, tip 2 diyabete karsi koruyucu olabilir ve tip 2 diyabetlilerde daha dusuk SHBG olma egilimi vardir.



Gestasyonel Diyabet
Dusuk gebelik oncesi SHBG, 250’den fazla kadin uzerinde yapilan gozlemsel bir calismada gebelik sirasinda diyabet gelisimi icin bir risk faktoru olarak tanimlanmistir.
Obezite ve Obezite ile Ilgili Durumlar
Metabolik sendrom asagidaki semptomlarla karakterize bir durumdur:
• Sismanlik
• Yuksek tansiyon
• Yuksek kan sekeri seviyeleri
• Yuksek kan trigliserit seviyeleri
• Dusuk kan seviyesi HDL kolesterol
52 calismanin meta-analizinde, metabolik sendrom hem erkeklerde hem de kadinlarda dusuk SHBG duzeyleri ile iliskili bulunmustur. Dusuk SHBG seviyelerine sahip olmak, yaklasIk 2.500 kisi uzerinde yapilan bir calismaya dayanarak metabolik sendrom gelisimi icin onemli bir risk faktorudur (birkac kat artmis olasilik). Diyabetle gorulen insulin direncinin tersi olan insulin duyarliligi, 300’den fazla insan uzerinde yapilan uc calismada yuksek SHBG duzeyleri ile iliskili bulunmustur. Obezite ve metabolik sendrom, hem erkeklerde hem de kadinlarda dusuk SHBG ile iliskilendirilmistir.

Meme Kanseri
9 calismanin meta-analizi dusuk SHBG duzeyleri ile meme kanseri gelisme riski arasinda bir baglanti bulmustur. YaklasIk 3.000 kisi uzerinde yapilan iki gozlemsel calisma ayni iliskiyi bulmustur.

Kalp Hastaligi
YaklasIk 4.000 kadin uzerinde yapilan iki calismada, dusuk SHBG duzeyleri artmis kalp hastaligi riski ile iliskili bulunmustur.

Yuksek Tansiyon
YaklasIk 3.000 kisi uzerinde yapilan gozlemsel bir calismada, dusuk SHBG yuksek tansiyon icin bir risk faktorudur, ancak bu sadece erkeklerdedir.

Polikistik Over Sendromu
PKB’li 23 kadinda SHBG duzeyleri daha dusuktur.800’den fazla kadin uzerinde yapilan iki calisma, SHBG uretiminin azalmasina neden olan bir varyasyon ile polikistik over sendromu arasinda bir baglanti bulmasina ragmen, yaklasIk 600 kadin uzerinde yapilan diger iki calisma da ayni iliskiyi bulamamistir. Dort SHBG SNP’sini (rs1779941, rs6297, rs6259 ve rs727428) inceleyen bir baska calismada PCOS ile bir iliski bulunmamistir. PKOS’lu kadinlar daha dusuk SHBG’ye sahip olma egilimindedir, ancak SHBG’deki genetik varyasyonlar PCOS ile baglantili degildir.



Yuksek Kortizol
Cushing sendromu anormal derecede yuksek kortizol duzeyleri olan bir durumdur. Cushing sendromu, 135 kisi uzerinde yapilan coklu calismalarda SHBG duzeylerinde azalma ile iliskilendirilmistir.

Konjenital Adrenal Hiperplazi
Konjenital adrenal hiperplazi, vucudun yetersiz kortizol ve asiri erkek cinsiyet hormonu seviyeleri urettigi genetik bir hastaliktir. 240 kisi uzerinde yapilan bir calismada, konjenital adrenal hiperplazi kadinlarda daha yuksek SHBG duzeyleri ile iliskiliydi, ancak erkeklerde degildir.

SHBG’yi Artirabilecek Faktorler
SHBG seviyelerini yukseltmek isteyen bireyler, erkek cinsiyet hormonu fazlaligi belirtileri olan kadinlar olacaktir. SHBG seviyeleri cok dusukse, hangi stratejileri uygulamak yukseltmeye yardimci olabilecegini uzman bir doktorla gorusulmelidir. Bunlar asla doktorun onerdigi veya recete ettigi ilac veya tedavi yerine uygulanmamalidir. SHBG duzeylerini artirmaya yardimci olabilecek bazi yasam tarzi degisIklikleri sunlari icerir:

Fiziksel Egzersiz
Bir yil boyunca orta derecede yogun aerobik egzersiz, 100’den fazla insan uzerinde yapilan klinik bir calismada SHBG duzeylerini artirmistir. Benzer sekilde, bir yil boyunca orta ila yogun egzersiz, 300’den fazla kadin uzerinde yapilan bir calismada SHBG’yi artirmis ve ostradiol ve serbest ostradiol duzeylerini dusurmustur.13.000’den fazla kadin uzerinde yapilan bir calisma, egzersizin daha yuksek SHBG seviyeleri ile iliskili oldugunu buldu. Yuksek VKI dusuk SHBG duzeyleri ile iliskilidir.

Kilo Kaybi
300’den fazla insan uzerinde yapilan coklu denemelerde kilo kaybindan sonra SHBG seviyeleri artmistir. Daha yuksek proteinli/az yagli bir diyetten veya daha yuksek karbonhidrat/az yagli bir diyetten kaynaklanan kilo kaybi, 100’den fazla asiri kilolu ve obez erkek uzerinde yapilan klinik bir calismada SHBG duzeylerini artirmistir.

Kafein Alimi
Duzenli kahve alimi, 19.000 kisi uzerinde yapilan bircok calismada artmis kan SHBG’si ile iliskilendirilmistir. Farkli kafeinli icecek turleri (kahve, yesil cay, siyah cay, oolong cayi ve kola) 50 kadinda artmis SHBG duzeylerine baglanmistir. Bununla birlikte, 42 kisi uzerinde yapilan bir klinik calisma karisIk sonuclar vermistir ve kahve tuketiminin (duzenli veya kafeinsiz) SHBG duzeyleri uzerinde anlamli etkileri bulamamistir.

Diyet DegisIklikleri: Akdeniz Diyeti
27 obez erkek uzerinde yapilan bir calisma, dusuk yagli, yuksek lifli bir diyetin egzersizle birlikte SHBG duzeylerini etkili bir sekilde artirdigini bulmustur. Ayrica, asagidaki yiyecek ve icecekler SHBG uretimini artirdi. Bununla birlikte, bu bulgular kesin olarak degerlendirilmeden once ek klinik calismalarin yapilmasi gerekir:
• Zeytinyagi
• Badem ve ceviz
• Kahve, cay ve bitkisel caylar
• Alkollu icecekler
• Soya (izoflavon bakimindan zengin)
• Lahana, brokoli ve karnabahar

SHBG Duzeylerini Artiran Ilaclar
Oral kontraseptifler
Sentetik kadin cinsiyet hormonlari icerdikleri icin dogum kontrol haplari SHBG seviyelerini artirabilir. Dogum kontrol haplarinin farkli kombinasyonlari, 91 kisi uzerinde yapilan klinik bir calismada, 30 mg etinilestradiol arti 2 mg dienogest’in en guclu etkiye sahip oldugu SHBG duzeylerinde farkli derecelerde artisa neden olmustur.
Hem trifazik dogum kontrolu (etinilestradiol ve gestoden iceren) hem de monofazik versiyon (35 mg etinilestradiol ve 250 mg norgestimate iceren) 46 kadin uzerinde yapilan klinik bir calismada 11 ve 21. gunlerde SHBG duzeylerini % 200-240 artirmistir. Hapsiz gunlerde bile SHBG duzeyleri tedaviye kiyasla yuksektir. Halen dogum kontrol hapi alan kadinlarda SHBG duzeyleri, 100’den fazla kadin uzerinde yapilan bir calismada hic almamis olanlara gore 4 kat daha yuksekti. Hapin kesilmesi SHBG duzeylerini biraz dusurdu, ancak hala almamis olanlardan daha yuksektir. Oral kontraseptifler, SHBG seviyelerini onemli olcude artirabilen sentetik kadin seks hormonlari icerir.



Aromataz blokerleri: Aromataz blokerleri risedronat (35 mg/hafta) veya letrozol (2.5 mg/gun) ile tedavi, 100’den fazla erkek ve kadin uzerinde yapilan iki klinik calismada SHBG duzeylerini arttirmistir.
Nobet onleyici ilaclar: Anti-nobet ilaci ile tedavi edilen epileptik hastalarda SHBG duzeyleri cesitli calismalarda artmistir:
• Karbamazepin
• Fenitoin
• Valproat
• Fenobarbiton (fenobarbital)
Secici ostrojen reseptor modulatorleri: Asagidaki secici ostrojen reseptor modulatorleri klinik calismalarda SHBG seviyelerini arttirmistir:
• Tamoksifen (meme kanseri ilaci)
• Raloksifen (osteoporoz ve meme kanseri ilaci)
• Bazedoxifene (osteoporoz ilaci)
• Klomifen (kadinlarda infertilite ilaclari)
• Ospemifen (kadinlarda agrili cinsel iliski icin ilac)
• Toremifen (meme kanseri ilaci)
Metformin: Bazi klinik calismalar metforminin (tip 2 diyabet ilaci) SHBG duzeylerini arttirdigini bulmustur.
Bazi antipsIkotikler: Geleneksel antipsIkotik ilaclarla (haloperidol, klorpromazin ile haloperidol veya klorpromazin) tedavi sonrasi SHBG duzeyleri, geleneksel antipsIkotiklerle olanzapin ile degil, ikinci kisi antipsIkotiklerle alindiginda bile olanzapin ile yapilan klinik bir calismada artirilmistir. Bazi farmasotik ilaclar SHBG’yi artirabilir. Bu yuzden doktorun vermedigi recetesiz herhangi bir ilac alinmamasi tavsiye edilir
Seks hormonu baglayici globulin vucuttaki bircok hormon yolundan etkilenebilir. Buna karsilik, SHBG seviyeleri testosteron ve ostrojen gibi seks hormonlarinin biyo yararlanimini etkilemektedir. Laboratuvar degerlerinizi kontrol etmek doktorunuzun bazi ciddi hastaliklari dislamasina yardimci olabilir, ancak ayni zamanda onlara hormon sagliginin daha buyuk bir resmini verebilir.
Cesitli hormonal bozukluklarin, genetik mutasyonlarin ve karaciger kosullarinin SHBG’nin azalmasina neden olduguna inanilmaktadir. Dusuk SHBG metabolik hastaliklar (diyabet gibi), meme kanseri, kalp hastaligi ve PCOS ile baglantilidir. Fiziksel egzersiz, kafein, kilo kaybi, bazi diyet degisIklikleri ve bazi farmasotik ilaclar SHBG’yi artirabilir.