[CeReN ✓]

Anyon acigi, klinikleri kandaki pozitif ve negatif yuklu parcaciklarin dengesi hakkinda bilgilendiren bir elektrolit kan testi sonuclarindan hesaplanan bir degerdir. Bu, vucuttaki asit / baz dengesizligi ile iliskili hastaliklari ve bozukluklari teshis etmek icin yararli bir onlemdir. Bu yazida anyon acigi nedir, belirtileri, nedenleri ve tadvi sekilleri hakkinda bilgiler bulunmaktadir.

Anyon Acigi Nedir?
Anyon acigi, kandaki pozitif yuklu iyonlar (katyonlar) ve negatif yuklu iyonlar (anyonlar) arasindaki farki temsil eden bir degerdir. Anyon boslugu dogrudan olculemez, bunun yerine baska bir kan testi tipi olan bir elektrolit panelinin sonuclarindan hesaplanir. Anyon boslugu, kan, klorur ve bikarbonattaki ana anyonlarin konsantrasyonlari ve ana katyonlar, sodyum ve potasyum kullanilarak hesaplanir. Bununla birlikte, kandaki potasyum konsantrasyonu genellikle sodyum, klorur ve bikarbonata kiyasla cok daha dusuktur. Bu nedenle, anyon araligini hesaplarken potasyum kullanilmamasi, genellikle cok az etkisi oldugu icin yaygin bir uygulamadir.
Vucutta, katyonlardan gelen toplam pozitif yuk, genel notrlugu korumak icin kandaki anyonlardan gelen toplam negatif yuke esit olmalidir. Bununla birlikte, kan testleri genellikle tum iyon tiplerini olcmez. Bu, anyon boslugunun bize kandaki olculmemis anyon ve katyonlarin bir resmini verdigi anlamina gelir. Normalde katyonlardan daha fazla olculmemis anyon vardir, bu nedenle genellikle bir anyon boslugu vardir.
Klinik olarak anyon acigi degeri esas olarak kandaki asit ve baz konsantrasyonu dengesizlestiginde ortaya cikan asit-baz bozukluklarinin degerlendirilmesine yardimci olmak icin kullanilir. Anyon acigi terimi genellikle kandaki katyon ve anyon konsantrasyonlarini ifade etse de, ayni zamanda klinik olarak da faydali olan idrardaki konsantrasyonlarini ifade edebilir.



Normal Seviyeler
Normal araliklar, kullanilan ekipman, teknik ve kimyasallardaki farkliliklar nedeniyle laboratuvarlar arasinda degisebilir. Sonuclar normal araligin disindaysa, yanlis bir sey oldugu anlamina gelmeyebilir. Bununla birlikte, normal bir sonuc ayni zamanda belirli bir tibbi durumun olmadigi anlamina gelmez. Test sonuclari hakkinda daha fazla bilgi edinmek icin daima uzman bir doktorla gorusmek gerekir. Anyon aciginin degeri litre basina milliquivalents olarak bildirilir (mEq/L). Normal degerler 3 ila 11 mEq/L’dir. Bazi eski test turleri, farkli sonuclar veren elektrolitleri olcmek icin farkli teknikler kullanmistir. Bu eski testler icin normal aralik 8 ila 16 mEq/L’dir.

Yuksek Anyon Acigi
Nedenler
Bir dizi faktorun yuksek bir anyon acigina neden olabilecegini belirtmek onemlidir. Test sonuclari, kisinin tibbi gecmisini ve diger test sonuclarini dikkate alabilecek bir doktor tarafindan yorumlanmalidir. Anyon boslugu oncelikle vucudun cok fazla asit urettigi veya vucuttan yeterli asit atilmadigi bir durum olan metabolik asidozun nedenini belirlemek icin kullanilir. Asagidaki liste, yuksek anyon acigi ile iliskili bazi metabolik asidoz nedenlerini detaylandirmaktadir. Metabolik asidoz sirasinda normal anyon acigi farkli nedenlere isaret edebilir.
Bozukluklar/Kosullar
• Laktik asidoz: Vucudun cok fazla laktik asit urettigi bir durumdur
• Diyabetik ketoasidoz: Alternatif bir enerji kaynagi olarak kullanilan yag dokumu yan urunleri olan asiri keton uretiminden kaynaklanan diyabetin ciddi, hayati tehdit eden bir komplikasyondur
• Bobrek yetmezligi: Bikarbonat atilimini arttirirken vucuttan cikarilan asit miktarini azaltir
• Uremia: Kanda ure varligi bobrek yetmezligi ile iliskilidir
• Tiamin (B1 vitamini) eksIkligi
• Hiperfosfatemi: Kandaki yuksek seviyelerde fosfat iyonlari
• Aclik

Toksinler

• Karbon monoksit
• Siyanur
• Etilen glikol (antifriz) zehirlenmesi
• Propilen glikol
• Izopropil alkol
• Toluen
• Metanol
• Paraldehit

Ilaclar



• Metformin
• 5-Oksoprolin/piroglutamik asit-Tylenol’un bir yan urunu (asetaminofen, parasetamol)
• Aspirin gibi salisilatlarla asiri doz
• Gama-hidroksibutirat (GHB)
• Ibuprofen
Asiri dozda demir

Belirtiler: Yuksek bir anyon boslugunun kendisi semptom uretmez, ancak metabolik asidoz gibi kan asidi seviyelerinde bir dengesizlige isaret edebilir. Metabolik asidoz bazi semptomlar sunlardir:
• Mide bulantisi
• Kusma
• Hizli ve sig solunum
• Yorgunluk
• Hizli/anormal kalp atisi
• Dusuk kan basinci
• Bilinc bulanikligi, konfuzyon
• Bas agrisi
• Istahsizlik

Tedavi: Anyon bosluk testi sonuclariniz yuksekse doktorunuzla konusun. Yuksek bir anyon acigi, tibbi yonetim gerektiren metabolik asidozu gosterebilir. Metabolik asidoz tedavisi tipik olarak altta yatan nedenin ele alinmasini gerektirir. Metabolik asidoz icin bazi olasi tedaviler, ilaclarin veya toksinlerin neden oldugu durumlarda detoksifikasyon ve duruma diyabetin neden oldugu durumlarda insulin icerir.

Dusuk Anyon Acigi
Nedenler
Test sonuclari her zaman tibbi gecmisi ve diger test sonuclari dikkate alabilecek bir doktor tarafindan yorumlanmalidir. Dusuk bir anyon acigi degerinin gorulmesi cok nadirdir. Rapor edildiginde, en yaygin neden laboratuvar hatasidir. Anyon boslugunun 67.000’den fazla hesaplamasinda yapilan bir calismada, elektrolit kan seviyeleri incelenen 39.360 hastanin sadece 304’unde (% 0.8) dusuk bir anyon boslugu prevalansi bulunmus ve sadece 19’unun tekrar tekrar dusuk olmasi anyon acigidir. Dusuk anyon aciginin diger bazi potansiyel nedenleri sunlardir.
Bozukluklar/Kosullar
• Hipoalbuminemi: Vucuttaki albumin seviyelerinin dusuk oldugu bir durumdur. Albumin, dolasan proteinlerin en boludur. Negatif yukludur ve bu nedenle bu proteinde bir dusus anyon bosluk degerini dusurebilir.
• Monoklonal ve poliklonal gammopati: Normal vucut pH’inda pozitif veya negatif yuklu proteinlerin asiri birikiminin gozlendigi bir durumdur. Bu tur proteinlerin ornekleri arasinda asiri uretimin anyon bosluk degerinde bir azalmaya yol acabilecegi antikorlar (IgG ve IgA) bulunur.
• Hiperkalsemi (yuksek kan kalsiyum ) ve hipermagnezemi (yuksek kan magnezyum ): Vucuttaki kalsiyum ve magnezyum gibi pozitif yuklu iyonlarda onemli bir artis anyon aciginin degerini azaltabilir.
• Hamilelik
• Multipl miyelomlar: Genellikle antikor uretmekten sorumlu olan bir tur beyaz kan hucresi olan plazma hucrelerinin kanseridir
Ilaclar
• Bromur zehirlenmesi: Bromur, klorur iyonu konsantrasyonunun hesaplanmasina mudahale eder ve bu nedenle hatali olarak dusuk bir anyon bosluk degerine neden olabilir. Bazi yatistirici ilaclar, piridostigmin bromur ve bazi bitkisel ilaclarda bulunur.
• Lityum asiri doz: Lityum, bipolar bozukluk icin yaygin olarak recete edilen bir tedavidir. Lityum pozitif yuklu bir iyon oldugu icin, vucutta yuksek konsantrasyonlarda bulundugunda anyon bosluk degerini dusurebilir.
Belirtileri ve Tedavisi
Dusuk bir anyon acigina birkac farkli durum neden olabilir. Semptomlar altta yatan nedene bagli olacaktir. Tedavi altta yatan nedene de bagli olacaktir. Dusuk anyon bosluk degerinin olcumdeki bir laboratuvar hatasinin sonucu olmadigindan emin olmak icin elektrolit kan testini tekrarlamaya ve anyon bosluk degerini yeniden hesaplamaya degerdir.