[CeReN ✓]

Histamin, vucudun dogal olarak urettigi, tum hucrelerde bulunan bir bile****************** ve bircok gidanin dogal bir bilesenidir. BagisIklik ve norolojik sistemlerin onemli bir bilesenidir ve iltihaplanma surecinde yer alir. Histamin, nerede serbest birakildigina ve hangi reseptorlere baglandigina bagli olarak cesitli belirtilere neden olur. Gercek alerjilerde vucutta histamin salgilanir ve histamin alerjik reaksiyon olarak dusunulen yaniti kiskirtir. Histamin intoleransi gercek bir alerjik reaksiyon degildir, bazi insanlarin yuksek duzeyde dogal olarak olusan histamin iceren gidalara verdigi bir reaksiyondur.

Histamin Intoleransi Nedir?
Histamin intoleransinin (HIT) gercek mekanizmasi arastirilmaktadir fakat histamin birikimi ile iliskili oldugu dusunulmektedir. Saglikli bir bireyde, histamin duzenli olarak iki spesifik enzim tarafindan parcalanir. Histamin intoleransi olan insanlar genellikle vucudunda histamini isleyen bu iki enzim (diamin oksidaz: DAO ve histamin-N-metiltransferaz:HNMT) bakimindan dusuk seviyelere sahiptir. Bu enzimler histamini islemek icin yeterli olmadigi icin gidalardan gelen histamin zamanla birikebilir ve vucutta belirtilere neden olabilir. HIT mekanizmasinin bu iki enzimden birinde genetik veya edinilmis bir bozukluk oldugu ileri surulmektedir. DAO bagirsakta uretilir, bu nedenle bagirsak fonksiyonu tehlikeye girerse, histaminin normal olarak bozunmasi icin yeterli DAO olmayabilir. Birikme meydana geldiginde, belirtiler de ortaya cikar. Azalan DAO enziminin uretimi, HIT’in inflamatuar bagirsak hastaligi, IBS (Irritabl veya huzursuz Bagirsak Sendromu), colyak ve SIBO (Ince Bagirsakta Asiri Bakteri Cogalmasi) gibi gastrointestinal bozukluklari olan kisilerde daha yaygin gorulmesinin nedeni olabilir. DAO aktivitesi bazi ilaclar tarafindan da inhibe edilebilir.
Bazi doktorlar histamin intoleransinin bir hastalik olarak varligini sorgulamaktadir. HIT Avrupa’da gercek bir hastalik olarak daha yaygin kabul gormektedir ve 2012 yilinda Alman Alerji ve Klinik Immunoloji Dernegi tarafindan patofizyolojisinin henuz belirlenmedigi gercek bir hastalik olarak kabul edilmistir.



Histamin Intoleransinin Belirtileri
Histamin intoleransinin en yaygin belirtileri migren bas agrilari, ishal, kizariklik, al basmasi, kurdesen (urtiker), egzama, dokuntu ve alerjik rinit gibi sindirim belirtileridir. Histamin intoleransi daha ciddi belirtilere de neden olabilir. Astim ataklarini veya anafilaktik soku tetikleyebilir, kalbin duzensiz atmasina neden olabilir ve Crohn hastaligi gibi ciddi kronik durumlarla ve diger saglik sorunlariyla da iliskili olabilir. Inflamatuar bagirsak hastaligi, colyak hastaligi, IBS gibi altta yatan gastrointestinal fonksiyon bozuklugu oldugunda histamin intoleransi daha yaygin gorunmektedir. Histamin intoleransinin gercek insidansi hakkindaki minimal veriler goz onune alindiginda, diger saglik sorunlari ile korelasyonuna iliskin veriler yetersizdir. Alternatif tip cevrelerinde, disbiyoz veya ince bagirsakta asiri bakteriyel buyume (SIBO) ile daha sIk ortaya ciktigi dusunulmektedir.

Histamin Intoleransi ile Gida Alerjisi Farklidir
Gida alerjisi ile histamin intoleransi ayni sey degildir cunku mekanizmasi gida alerjisinden farklidir. Bazi belirtiler gercek bir alerjik reaksiyonu taklit eder, ancak histamin intoleransina IgE aracilik etmez, bu nedenle cilt testi ve kan alerji testleri negatif olacaktir. Intoleransin asiri histamin salinimindan ziyade kumulatif bir histamin birikmesine bagli oldugu dusunulmektedir. Bu nedenle belirtiler hemen olmayabilir. Belirtiler esIk degere ulasildiginda tetiklenebilir ve belirli bir yiyecegi suclu olarak belirlemek zor olabilir. Ornegin, sabahlari histamin bakimindan zengin gidalar ve ogleden sonra dusuk gidalar tuketilmis olabilir fakat ogleden sonra tuketilen yiyecekler kisinin tolerans seviyesini asmasini saglar. Iste bu yuzden ogleden sonra belirtiler ortaya cikacaktir. Boylece, belirtilerin ogleden sonra alinan yiyeceklerden kaynaklandigi dusunulur fakat gercekte sabah tuketilen yiyecekler daha onemli bir faktordur.

Histamin Intoleransi Nasil Teshis Edilir?
Teshis etmek cok zordur ve sIklikla kasinti, kurdesen, hapsirma, sulanan gozler, astim, bas agrisi, karin agrisi, ishal, tasIkardi ve hipotansiyon gibi belirtilerle karakterizedir. Histamin intoleransi olabilecegi dusunuluyorsa, gercek alerjiler, mast hucre bozukluklari veya altta yatan sindirim bozukluklari gibi diger olasi benzer durumlari degerlendirmek icin bir doktorla konusulmalidir. Su anda, bir eliminasyon diyetinden kisa bir sure once histamin intoleransini teshis etmek icin kanitlanmis bir test yoktur. Kandaki DAO aktivitesini, kandaki ve idrardaki histamin seviyelerini olcmek mumkun olsa da bu sonuclarin belirtilerle anlamli bir korelasyonu yok gibi gorunmektedir. Geleneksel alerji testleri (deri prick testleri ve ELISA IgE antikor kan testleri) histamin intoleransini teshis edemez. Intoleransi ogrenmenin tek yolu, histamin icermeyen bir diyet ve ardindan cift kor gida yukleme testini uygulamaktir. Histamin diyetten cikarildiginda veya elimine edildiginde belirtiler duzelirse sorunlari yasayan kiside histamin intoleransi olabilir.

Histamin Intoleransi Tedavisi
Tum olasiliklar degerlendirilip ele alindiktan sonra belirtilerin duzelip duzelmedigini gormek icin bir eliminasyon diyeti baslatilabilir. Tedavi sadece diyetle sinirli degildir. Histamin toleransini artirabileceginden once altta yatan herhangi bir bozukluk tedavi edilmelidir. Histamin intoleransi diyet degisIkliklerinin otesinde ele alinmasi gereken diger bozukluklarla birlikte ortaya ciktigi icin gercekten butuncul bir yaklasim gerektirir.
*Dusuk Histamin Diyeti
Histamin icerigi yuksek olan cok miktarda gida almak bu yaniti tetikleyebilir ancak hangi gidalarin bir yaniti tetikledigini bulmak karmasIk olabilir. Dusuk histamin diyeti tercih edilen tedavidir. Dusuk histaminli bir diyetin hapsirma, bas agrisi, kasintili cilt gibi alerjiyle iliskili belirtiler uretebilen histamin intoleransinin belirtilerini iyilestirmeye yardimci oldugu gosterilmistir. Gida alerjileri ekarte edildikten sonra, kisi dusuk histaminli bir diyeti denenebilir. Histamine tolerans kisiden kisiye degisir bu nedenle kisisellestirilmis bir yemek plani olusturulmali ve tolere edilen histamin miktari deneme yanilma yoluyla cikarilmalidir. Bu diyet turu cok kisitlayicidir ve uzun sure takip edilmemelidir. Eliminasyon (eleme) diyetleri icin ozel bir bilimsel protokol yoktur, bu nedenle, beslenmenin yeterli oldugundan, tum vitamin ve minerallerin alindigindan emin olmak icin bir diyetisyenle calismak onemlidir.
Muhtemelen dusuk histaminli bir diyet izlemenin zorlugu ve histamin intoleransini teshis etmenin karmasIkligi nedeniyle dusuk histaminli bir diyetin faydalarini inceleyen fazla calisma yoktur. Italya’da yapilan kucuk bir calisma, insanlarin (gida alerjileri veya diger gastrointestinal hastaliklari olmayan) histamin provoke edici gidalarin alimini kisitladiklarinda intolerans etkilerinin iyilestigini bulmustur. Histaminin diyetteki rolunu incelemede bircok sinirlama vardir ve cogu zaman bireysel vakalarin incelenmesi gerekir. Sinirli veriler, dusuk histaminli bir diyet izlenmesinin histamin intoleransi belirtilerini azaltabilecegini one surse de bu alanda daha fazla arastirma yapilmasi gerekmektedir. Bu diyet biraz kisitlayici oldugundan, herkes icin uygun degildir. Cogu zaman, bu diyet belirtiler yonetilene ve gidalar yavas yavas geri ekleninceye kadar gecici olarak kullanilir.
*Uyku: Bir gecede 7-8 saat uyumak tedaviye yardimci olur.
*Destek: Saglik sorunlari ve diyet kisitlamalari stresli ve zordur. Aileden, arkadaslardan, toplumdan, cevrimici destek gruplari ve yerel destek gruplarindan destek alinmalidir. Olumsuz etkilesim saglayanlardan kacinilmalidir cunku olumsuz etkilesimler iyilesmeyi geciktirir.
*Egzersiz: Herhangi bir egzersiz iyilesmeye yardimci olur. Gunde 30-60 dakika hedeflenmelidir.15 dakika yapilsa bile kisiler kendini kotu hissetmemelidir, bu bile yardimci olabilir.
*Gevseme: Gevseme tekniklerinin faydalari yeterince vurgulanmamaktadir. Nefes egzersizleri veya ilerleyici kas gevsemesi kolay, tasinabilir ve ucretsizdir. Yoga ve meditasyon da harikadir. Okumak, arkadaslarla zaman gecirmek veya muzik dinlemek de kisiler icin rahatlatici olabilir.
*Ilaclar: Histamin icermeyen bir diyet histamin intoleransi icin
tek uzun sureli tedavi histaminsiz diyet olsa da fayda saglayabilecek baska tedavi yollari da vardir. Antihistaminikler, topikal steroid kremler, oral steroidler, topikal homeopatik veya bitki bazli kremler ve dokuntuler icin losyonlar da kullanilabilir. Recetesiz antihistaminlerden biri olan Benadryl, farkinda olmadan histamin iceren herhangi bir gida tuketildiginde ya da histamini isleyen enzimin aktivitesini bloke edebilecek ilac almak gerektiginde fayda saglayabilir.
*Takviyeler: Bazen doktorlarin histamin intoleransi olan kisiler icin onerdigi takviyeler de vardir. Takviyeler hakkinda cok az veri vardir veya hic veri yoktur ancak bazen vitamin C, B6 (vucuttaki histamin isleme enzimlerinin aktivitesini uyarabilir), cinko, bakir, kalsiyum, magnezyum, Mangosten (Endonezya kokenli bir meyve), Quercetin, DAO destekleyicileri ve takviyeleri, topikal kremler tedaviyi destekleyebilir. Bu tedaviler yardimci olabilse de maalesef histamin icermeyen bir diyetin yerini tutmazlar. Belirtileri iyilestirip iyilestiremediklerini gormek icin bu takviyeler denemek isteyenler doktoruyla konusmali ve takviyeler mutlaka bir uzman rehberliginde kullanilmalidir.

Dusuk Histamin Diyetinde Tuketilebilecek Gidalar
Mumkun oldugunca taze yiyecekler tuketilmelidir. Dusuk histaminli bir diyette tuketilebilecek gidalar asagida gruplanmistir:
Taze et ve balik: Bir yiyecek ne kadar uzun sure disarida birakilirsa veya ne kadar cok islenirse o kadar fazla histamin uretilir. Et veya balik hemen pisirilmeli ve mumkunse merada yetistirilen hayvanlarin etleri veya organik urunler satin alinmalidir. Konserve et ve baliklardan kacinilmalidir.
Nisastali sebzeler: Tatli patates, patates ve balkabagi gibi nisastali sebzeler A, C vitamini ve diger antioksidanlar acisindan zengindir. Bunlar tok tutacak ve islenmis tahillarin yerini alabilecek saglikli, lif bakimindan zengin, saglikli gida secimleridir.
Tahillar: Pirinc, misir, dari, yulaf, sorgum gibi tahillarin tuketimi sorun yaratmaz.
Yaglar: Cogu yemeklik yag diyette bulunabilir.
Keciboynuzu: Keciboynuzu antioksidanlarla doludur ve cikolatanin kafeinsiz bir alternatifidir. Ayni zamanda glutensizdir ve diyet lifi, polifenoller, flavonoidler, sIklitoller (d-pinitol gibi) ve tanenler gibi biyoaktif bilesIkler icerir. Bu bilesIkler, glisemik (kan sekeri) kontrolu, kolesterolun dusurulmesi, antikanser etkileri ve daha pek cok saglik faydasi ile iliskilendirilmistir. Ev yapimi pismis urunlerde ve smoothie’lerde kullanilabilir.
Taze meyveler: Cilek, narenciye haric taze meyveler diyette bulunmalidir.
Taze otlar: Taze otlar kalori ve yag eklemeden herhangi bir ogune lezzet ve besleyicilik katabilir. Sikici protein, sebze veya salatalari renklendirebilir ve herhangi bir yemek planina harika ve renkli bir ektir.
Bitki bazli sut: Kalsiyum ve D vitamini ile guclendirilmis olan bitki ya da tohum bazli sutler, bazi inek sutu cesitlerine gore kalorili ve doymus yagda bakimindan daha dusuktur ve vegan veya vejetaryen diyet surduren insanlar icin sut yerine gecebilir.



Beslenme DegisIklikleri
DegisIklikler histamin toleransi ve duyarliligina gore yapilabilir. Ornegin, bazi insanlar cileklerden tamamen kacinmak zorunda kalabilirken, digerleri kucuk miktarlari tolere edebilir. Yiyecek alindiktan sonra belirtileri aciklayan ayrintili bir yiyecek gunlugu tutmak onemlidir.

Pisirme Ipuclari
Mumkun oldugunca taze yiyecekler pisirilmelidir. Yemek planlama yukunu hafifletmek icin basit yemek hazirlama ve pisirme yontemlerine odaklanilmalidir. Firinda pisirme, izgara yapma, sote ve bugulama yontemleri yemekleri hazirlamak icin kullanilabilecek basit pisirme teknikleridir.

Yuksek Histaminli Gidalar
Siki bir histamin icermeyen diyet surdurmek histamin intoleransi belirtilerinden kurtulmanin anahtaridir. Dusuk histamin diyeti cok kisitlayici olabilir, cunku histamin cok cesitli gida maddelerinde bulunabilir. Bazi gidalar histamin bakimindan yuksek olmayabilir fakat histamin duzeylerini artirarak benzer semptomlari tetikleyebilen histamin serbest birakici olarak bilinen bilesIkler bakimindan yuksektir. Asagidaki liste yaygin olarak kabul edilen yuksek histaminli gidalari, histamin serbest birakicilari icerir ancak bu liste ayrintili degildir. Mevcut listeler farklilik gosterir ve gidalarin histamin icerigi hakkinda tutarli veriler bulmak zordur.
Fermente ve islenmis urunler: Salam, sucuk gibi fermente veya tutsulenmis etler histamin intoleransina neden olabilir. Histamin bakimindan zengin gidalarin cogu yuksek oranda islenir veya fermente edilir. Lahana tursusu, salamuralar, cesnili soslar, soya sosu veya konserve yiyecekler, yogurt, kefir, ayran gibi fermente yiyeceklere, Parmesan,Gauda peyniri,Isvicre peyniri, cedar peyniri gibi olgun peynirlere de histamin bakimindan zengin olmalari nedeniyle dikkat edilmelidir.
Bazi baliklar: Sardalya, uskumru, ringa baligi, ton baligi gibi baliklar dikkatli tuketilmelidir.
Alkol: Kirmizi sarap migrenleri genellikle histamin intoleransi bas agrilaridir ve kirmizi sarap gercekten de histamin bakimindan yuksektir. Tum alkollu icecekler histamin intoleransi olan kisiler icin sorunlu olabilir cunku alkol vucudun histamin islemek icin kullandigi enzimlerden biri olan DAO’yu daha az etkili hale getirebilir. Bu nedenle gercek bir histamin icermeyen diyet uygulamak icin alkolden vazgecilmesi gerekir.
Bazi ilaclar: Ayrica alinan receteli ya da recetesiz herhangi bir ilac doktora bildirilmelidir. Bazi ilaclar histamin isleme enzimlerinizin etkisini etkileyebilir. Boyle bir ilac kullaniliyorsa doktor dozaji ayarlamak, histamini etkilemeyen benzer bir ilaca devam edilmesini saglamak veya mumkunse ilaci tamamen kesmek isteyebilir. Aspirin, asetilsistein, diazepam, naproksen, metamizol gibi bircok ilac da DAO enzimini inhibe ettigi icin dikkatle kullanilmalidir.
Bazi sebzeler: Ispanak, domates ve domates urunleri de histamin bakimindan yuksektir.
Turuncgiller: Turuncgiller yuksek oranda histamin icermese de vucutta depolanmis histaminin serbest birakilmasini tetikleyebilirler. Bu nedenle, sIki bir histamin icermeyen diyet uygulayan kisilere genellikle portakal, greyfurt ve baska bir turuncgilden (narenciyeden) kacinmalari onerilir. Kuru meyveler ve cilek de sorunlu meyvelerdendir.
Diger gidalar: Nohut, soya fasulyesi, yer fistigi, bugday, tarcin, cikolata gibi gidalar, papaya, ananas, kuruyemisler, yumurta aki, katki maddeleri histamin salicilar ile DAO blokerleri olan siyah ve yesil cay diyetten cikarilmalidir.