[Sır ✓]

Bir durumda, tam o anda nasıl hissettiğimiz ile nasıl hissetmiş olduğumuz (o duruma ilişkin oluşan kararımız) arasında dağlar kadar fark olabiliyor. Kahneman’ın tasarladığı bir çok deneyde, kişilerin bir durum hakkında sonradan verdikleri kararda, o anda bildirdikleri algının doğal sonucu olan kararı vermek bir yana, tam tersi sonuca varabildikleri ortaya konmuş. Tıbbi müdahelelerden bir örnek: 10 dk süren canyakan bir tıbbi müdahele. Bir grubu müdahele bittikten sonra 2 dk süreyle müdahele ortamında (müdahele sürüyormuş gibi, ama can yakıcı bir şey yapmaksızın) tutuyoruz, bir grubu ise biter bitmez odasına götürüp rahat ettiriyoruz. İlk grup 12 dakika süreyle ortamda kalmış oluyor, canı yanmaksızın fazladan bir 2 dakikası var. İki gruptakilerin de ciddi biçimde canı yanıyor. Akşama soruyoruz: Yarın aynı müdahele tekrarlansın mı? Mantıklı cevap daha uzun süre kalanların “aman Allah muhafaza” demesi.. Tam tersi oluyor: İlk gruptakilerin, eklenen iki dakika sebebiyle müdaheleye ilişkin acı anıları hafiflemiş oluyor. Hatırlanan, en yüksek noktadaki his ile (burada “acı”) en sondaki hissin ortalaması (peak-end effect). İlk gruba acı hissinin olmadığı bir “son iki dakika” verildiği için acı hissi ortalaması öbür gruptan daha az, ve müdaheleyi daha olumlu hatırlayarak, kararını müdahele lehinde veriyor. Sürecin nasıl bittiği, sürecin bütünündeki hissi etkiliyor. Mutlu son ya da uğurlama efekti de denebilir. Ağızda kalan lezzet gibi. Bu yazıyı da, tadı kaçmadan burada kesmek gibi.